De discussie over de toekomst van de arbeidsmarkt naar aanleiding van de automatisering is een terechte. Wat ons zorgen baart, is dat medisch specialisten immuun lijken. Ook voor hen is automatisering absolute noodzaak.
Met hun onderzoek naar het effect van automatisering op de arbeidsmarkt, The Future of employment, hebben Ofxord-wetenschappers Carl Frey en Michael Osborne de knuppel het hoenderhok ingeworpen. De prognoses over de toekomst van onze arbeidsmarkt liegen er niet om. Automatisering zal, zo bestempelen Frey en Osborne, tot gevolg hebben dat het werk dat momenteel nog door miljoenen mensen wordt uitgevoerd in de soms zeer nabije toekomst efficiënter, sneller, goedkoper en bovenal beter middels automatische processen uitgevoerd kan worden.
Piloot
De positie van de medisch specialist anno 2014 laat zich aardig vergelijken met die van de luchtvaartpiloot enkele decennia terug. Beiden zijn opgeleid tot het uitvoeren van taken waar mensenlevens direct van afhankelijk zijn. Beiden bezitten onmisbare kennis die noodzakelijk is en voor de voorzienbare toekomst ook zal blijven. Beiden besteden een belangrijke hoeveelheid van hun tijd aan wat in feite routinewerk is. En beiden mogen absoluut geen fouten maken.
En dat is waar de vergelijking boeiend wordt vanuit het perspectief van automatisering. Waar het maken van fouten door managers tegenwoordig als een bijkans verheerlijkt en noodzakelijk onderdeel van persoonlijke groei wordt gezien, geldt dit voor zowel piloot als medisch specialist niet.
Fouten zijn in beide beroepen eenvoudigweg niet toegestaan. Maar daar houdt de vergelijking tot onze spijt op. Waar piloten gewoon zijn het overgrote en alsmaar toenemend deel van hun taken uit handen te geven aan de autopilot, zonder angst voor baanverlies of dreigende overbodigheid, lijkt de medisch specialist deze ontwikkeling nog lang niet te willen accepteren.
Vertraging
De automatische piloot is bepaald niet nieuw. Een vroege versie werd voor het eerst geïntroduceerd in 1912 (!), toen de zware fysieke belasting voor piloten in het eenvoudigweg rechtuit vliegen weggenomen kon worden door de hydraulische koppeling van meetinstrumenten. Zo bleef uithoudingsvermogen bespaard en resteerde aandacht als deze écht nodig was.
Dat deze korte geschiedenisles noodzakelijk is, blijkt uit dit stuk uit een recente serie over Frey en Osbornes conclusies in de Volkskrant. Hierin wordt een actuele discussie onder medisch specialisten beschreven over het gebruik van de Da Vinci-operatierobot bij urologische ingrepen. Een kostbaar instrument, waarvan veel artsen het nut niet inzien. Ze vertrouwen meer op eigen capaciteiten en zien de meerwaarde niet in van bijvoorbeeld even rust te nemen in de operatie. Even rechtuit vliegen, om de krachten te sparen, zo u wilt.
Minder populair
Als we het voorbeeld van de piloot zouden doortrekken naar de toekomst van medische ingrepen zou een arts, net als de piloot nu, nog altijd noodzakelijk zijn voor zijn kennis. Het leeuwendeel van de praktische handelingen en de besluitvorming kan in de toekomst die Frey en Osborne schetsen echter beter en veiliger uitgevoerd worden door een computer.
Laten wij daar helder over zijn; hier ligt ook een verantwoordelijkheid voor de maatschappij en de consument. Luchtvervoer zou veel minder populair worden als de veiligheid van iedere vlucht afhankelijk zou zijn van de kennis en kunde van de individuele piloot.
Vliegt u met een piloot die net even achterloopt ten opzichte van collega´s, dan heeft u minder kans om veilig op uw bestemming aan te komen. Wijzouden dan snel met onze voeten stemmen en de auto, trein of boot nemen naar onze bestemming.
Black box
Vooralsnog is dit echter de praktijk voor specialistische zorg. De black box van de arts is sturend in de variant, de kwaliteit en de uitkomst van een behandeling. Stemmen met de voeten is natuurlijk lastig waar het medisch specialistische ingrepen betreft. Het toewerken naar de zo noodzakelijke autopiloot voor medische ingrepen rust daarom op de eigen verantwoordelijkheid van de arts. Maar waar die tekort blijkt te schieten, zal de zorgverzekeraar automatisering of op korte termijn op zijn minst standaardisering moeten afdwingen.