De zorg is ernstig ziek en moet snel behandeld moet worden. Twee oorzaken – zoals het ook met ziekten gaat, is de oorzaak multifactorieel – zijn hieraan debet.
Ten eerste de invoering van het Diagnosebehandelcombinatie (DBC) systeem dat de zorg niet transparanter heeft gemaakt. In tegendeel, het schepte alleen verwarring, omdat op de nota faciliteiten vermeld staan waar de patiënt geen gebruik van heeft gemaakt. In een poging om het wel transparanter te maken is het DBC op weg naar transparantie (DOT) systeem ingevoerd (what’s in a name!). De gevolgen van het DOT systeem zijn desastreus omdat de ziekenhuizen in onzekerheid leven omtrent hun inkomsten. Een declaratie kan lange tijd later, zelfs jaren, nog gecorrigeerd worden. Reden voor accountants om de jaarrekeningen van ziekenhuizen over 2013 niet goed te keuren.
Marktwerking
Ten tweede is de marktwerking een fiasco. Iets wat Ab Klink, oud-minister en tegenwoordig lid raad van bestuur bij zorgverzekeraar VGZ, erkent. Het achterliggende idee was dat door concurrentie de zorg goedkoper zou worden. Het tegendeel bleek het geval. Ook met de privatisering van de nutsbedrijven dacht men dat de rekening voor energie en water goedkoper zou worden, maar het werd alleen duurder. Zowel een goede infrastructuur als gezondheidszorg zijn van ons allen en het is ondenkbaar dat die door winstgedreven bedrijven worden geleverd en/of gecontroleerd en die elk jaar bij voorkeur meer winst willen maken.
De beroepsbeoefenaars zijn niet gelukkig met de marktwerking omdat het geen echte marktwerking is. De zorgverzekeraars bepalen het tarief van de behandeling en proberen elk jaar weer een schepje eraf te halen. Wil je kwaliteit leveren dan gaat dat volgens goed economisch model meer geld kosten, maar dat lukt niet als er een bodemvergoeding tegenover staat.
Iedereen die meent verstand te hebben van de zorg legt de nadruk op kwaliteit van zorg en dat daar ook een passende vergoeding tegenover moet staan. Echter, hoe meet je kwaliteit? Is een orthopedisch chirurg pas een goede chirurg als hij minimaal 50 heupvervangende operaties per jaar doet? De macht van het getal regeert nu en kan haaks staan op kwaliteit. Mensen en dus ook dokters zijn geen robotten die domweg handelingen verrichten. Een menselijke factor is dat door steeds weer dezelfde handelingen te verrichten de verveling kan toeslaan en daardoor juist fouten worden gemaakt. Denk aan werknemers die aan de lopende band werken en regelmatig een pauze nodig hebben om hun concentratie weer scherp te krijgen.
Politiek
De werkers in de zorg hebben al ingezien dat het declaratiesysteem en de marktwerking niet werken. Alleen is de politiek nog niet zo ver om e.e.a. te veranderen. De vooruitgangen die we in de zorg hebben geboekt zijn dankzij beoefenaars die grote tegenwerking hebben overwonnen en niet zoals minister Schippers recent stelt dankzij het huidige zorgsysteem. In de zorg zijn we ook meegegaan met andere landen om de overleving en de kwaliteit van leven van onze patiënten te verbeteren.
Innovatie invoeren is momenteel uiterst moeizaam omdat de zorgverzekeraars er geen geld in willen steken. Als onderdeel van de zorg ben ik er ook trots op dat volgens een onafhankelijk Zweeds instituut Nederland wederom op nummer één staat van 35 Europese landen wat de kwaliteit van zorg betreft. Ik vraag mij wel af wanneer we van de eerste plaats worden verstoten.
Boter bij de vis
Wat moeten we wel doen? In ieder geval terug naar een eenvoudiger declaratiesysteem dat voor de meesten begrijpelijk is. Voor de invoering van het DBC systeem gebeurde dat volgens de Centraal orgaan tarieven gezondheidszorg (COTG) codes. De codes dekten een verrichting waar een tarief tegenover stond. De tarieven waren niet meer actueel omdat de behandelmethoden veranderd en/of verbeterd waren. Intern gebruiken de ziekenhuizen nog deze codes. Laten we de bijbehorende tarieven moderniseren en de codes aanpassen. Op deze manier werkt men volgens het boter bij de vis principe en kunnen er makkelijk codes voor extra (telefonische) consulten aan toegevoegd worden; voor conservatieve (niet operatieve) behandelingen bestonden er al codes.
Verder dient de marktwerking afgeschaft te worden. De (uit)betaling van zorg dient weer in handen te komen van een overheidsinstantie: terug naar het ziekenfondssysteem. Elk jaar komt de overheid zogenaamd miljarden tekort voor de zorg die m.i. liggen in de winsten van de zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars zijn schadeverzekeraars en zijn alleen gebaat om zo min mogelijk uit te keren.
Drempel
Om veranderingen te bewerkstelligen is er wel een grote drempel. Zorgverzekeraars hebben een visie van één jaar die samenvalt met hun boekjaar. Ziekenhuizen en professionals hebben mede onder druk van de zorgverzekeraars een visie van vijf jaar. Daar wringt de schoen. Een zorgverzekeraar gaat geen lange termijn verbintenis aan met een ziekenhuis omdat haar cliënten (lees: de verzekerden) het jaar daarop mogelijk niet bij haar verzekerd zullen zijn. Het oude ziekenfondssysteem kende dit probleem niet.
Het systeem veranderen wil en kan men schijnbaar niet wegens mogelijk eigenbelang en dubbele agenda’s. De rijdende trein is niet meer te stoppen tot het tegen een stootblok aanrijdt. Welke (politieke) partij heeft het lef om de wissel om te gooien?
San Oei,
Orthopedisch chirurg Rode Kruis Ziekenhuis