De RVZ ziet in e-health kansen tot verbetering van kwaliteit, doematigheid en toegankelijkheid van de zorg en adviseert daar regelmatig over. Maar wat is nodig voor e-health om zelfmanagement, empowerment en participatie van zorgbehoevende burgers te bevorderen?
Uit onderzoek blijkt dat in vergelijking met het buitenland e-health-gebruik door zorgconsumenten in Nederland relatief laag is. Ook in vergelijking met andere sectoren, zoals internetbankieren, online shoppen, mobiele telefonie en onderwijs, is gebruik van gedigitaliseerde zorg en ondersteuning laag.
Moeizaam op gang
Waarom is het zo vanzelfsprekend om onze betalingen elektronisch te regelen en online zicht te hebben op onze financiële zaken, terwijl online een afspraak maken met de huisarts of een medisch-specialist in het ziekenhuis nog lang niet de dagelijkse gang van zaken is? Waarom komt e-health maar moeizaam op gang? Dit terwijl het als hulpmiddel in tegenstelling tot internetbankieren, waarin slechts gebruik wordt gemaakt van taal en cijfertjes, veel meer ruimte biedt voor variatie in het ontwerpen van toepassingen en applicaties met beelden. Denk aan gebruik van plaatjes, figuren, diagrammen en andere grafische en visuele mogelijkheden.
Het recept voor succes
Zorgaanbieders bieden e-health niet structureel aan. Het huidige aanbod is zeer versnipperd, waardoor gebruik van e-health nog geen gemeengoed is. Hoe komen we tot een brede implementatie van het aanbod? Waar stagneert het?
Hebben zorgverzekeraars bij de zorginkoop niet voldoende oog voor de mogelijkheden van e-health? Of houden e-health leveranciers onvoldoende rekening met de context en de setting van de beoogde gebruiker(s)? Of ligt de kern van het probleem bij zorgbestuurders en zorgaanbieders als opdrachtgever? Vertalen zij wellicht de behoeften en wensen, de beperkingen en vaardigheden, en de mogelijkheden binnen de directe leefomgeving en het sociale netwerk van de beoogde gebruiker(s) onvoldoende in hun opdrachten aan leveranciers? Of moeten we de oorzaken vooral zoeken in factoren als: het ontbreken van regie en sturing, onvoldoende financieringsmechanismen, bezorgdheid over privacy en veiligheid, gebrek aan een gemeenschappelijke visie en een gezamenlijk belang? Waar wringt de schoen het meest om de nodige stappen te zetten naar een succesvolle inbedding en een breed gewaardeerd gebruik van e-health?
e-Health op agenda RVZ
De RVZ bereidt het advies ‘e-health, zelfmanagement en gezondheidsvaardigheden’ voor. Een belangrijke invalshoek is dat een vraaggericht aanbod van e-health, structureel aangeboden en breed geïmplementeerd, kan bijdragen aan zelfmanagement en empowerment. e-Health helpt de patiënt een centrale rol in te vullen in zijn gezondheid en welzijn.
Laagdrempelig en toegankelijk
Uitgangspunt van het advies is e-health voor iedereen! Uiteraard, indien het gebruik gepaard gaat met vertrouwen, veiligheid en kwaliteit. Hoe is dat te realiseren als je rekening wilt houden met individuele verschillen in aandoeningen, behoeften en omstandigheden, competenties en vaardigheden? Hoe zorg je ervoor dat e-health toegankelijk, laagdrempelig en gebruiksvriendelijk is voor alle typen patiënten in alle lagen van de samenleving, waaronder migranten, laagopgeleiden of mensen met een sociaaleconomisch achterstand? Uiteindelijk moet het voor alle beoogde gebruikers aantrekkelijk zijn om e-health toe te passen. e-Health voor iedereen ziet er niet voor iedereen hetzelfde uit. Hoe realiseer je dat? Dat is de uitdaging waar we voor staan.
Theo Hooghiemstra
Algemeen secretaris/directeur Raad voor de Volksgezondheid en Zorg van de RVZ