“Heel ernstig”, zo beoordeelt Michel van Schaik van Rabobank en voorzitter van de Commissie Zorg van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) het besluit van accountants om de jaarrekeningen over 2013 van alle ziekenhuizen niet goed te keuren in het FD van 7 februari.
Volgens de accountants zullen de onzekerheden in de jaarrekeningen van de ziekenhuizen als gevolg van het nieuwe bekostigingsstelsel te groot zijn om een goedkeurende verklaring zonder beperkingen af te geven. De accountants meldden deze observatie begin februari bij het ministerie van VWS.
Complicaties
Nieuws? Neen. Vorig jaar hebben de accountants vóórdat het cijferseizoen begon een zelfde mededeling gedaan. Ook toen kwamen de banken met een zelfde commentaar. Toen de cijfers kwamen (mei 2013), viel het allemaal wel mee. Men kon de onzekerheden benoemen en vaak ook kwantificeren. Ongeacht de moeilijkheidsgraad van het verantwoordingsproces dat het gevolg is van de nieuwe bekostigingswijze. Want dat die gecompliceerd is, daar is geen twijfel over, maar ook dat is niet nieuw. Bekostiging van ziekenhuizen is acrobatiek zonder vangnet.
Wet- en regelgeving
Eén van grootste problemen in de getrouwheid van jaarcijfers van welke zorgaanbieder dan ook is het feit dat wet- en regelgeving niet gericht is op het bewerkstelligen van een getrouw beeld van de financiële positie van een zorgorganisatie. Veel inkomsten en kosten zijn onderhevig aan veranderende spelregels gedurende het boekjaar en zelfs tot ver na het boekjaar. Ook dat speelt al vele jaren en is inherent aan sectoren die in hoge mate worden aangestuurd door een publieke omgeving. In het algemeen heeft een (gemiddeld) ziekenhuis met een omzet van 100 miljoen euro bijzondere baten en lasten van elk 4 miljoen euro en dus een onzekerheidsmarge van 8 procent. Het grootste deel van deze onzekerheden heeft betrekking op het achteraf beoordelen van het recht hebben op diverse inkomsten of het niet kunnen declareren van gemaakte kosten. Een deel van de werkzaamheden van verzekeraars en NzA behelst deze voortdurende discussie met de ziekenhuizen omtrent de interpretatie van wet-m en regelgeving (achteraf) alsmede de verdeling van de (ook achteraf) opgelegde herverdeling van diverse kosten/baten over de sector heen. Dit heeft in het recente verleden betekend dat jaarcijfers over een bepaald jaar hoge bedragen bevatten van correcties op boekjaren van 2 jaar terug. Waren de accountants en banken daar bezorgd over? Toen niet.
Schadejaar
Waarom nu dan wel? Omdat nu gerapporteerd moet worden over een schadejaar. Voor ‘gewone’ mensen: kosten en opbrengsten van een bepaalde transactie moeten worden geboekt in het jaar dat de transactie plaats vindt. Nu is het bij veel ondernemingen zo dat kosten en opbrengsten niet samenvallen met de transactie en daardoor bepaalde delen van de kosten en opbrengsten niet in het zelfde boekjaar worden geboekt. In het algemeen ontstaat daardoor een onder handen werk (OHW) positie op balansdatum. Ziekenhuizen hebben voor een groot deel van hun transacties te maken met het niet samenvallen van kosten en opbrengsten. Een behandeling start in oktober 2013 en wordt gestopt in mei 2014. De waarde van die transactie moet dan in het boekjaar 2013 worden opgenomen in de jaarcijfers. Accountants vertrouwen nu die waardering niet en bovendien nemen zij aan dat over de correctheid van die waarde door toedoen van de verzekeraar en de NzA een discussie ontstaat die de omvang van de waardering van het OHW sterk kan beïnvloeden. Hebben zij een punt? Ja. Is dat anders dan alle jaren daarvóór? Niet echt.
Onzekerheid
Laten we het hoofd koel houden en bevestigen dat nu en in de toekomst het cijfermateriaal van een publieke organisatie altijd enigszins onzeker is aangezien wet- en regelgeving alsmede politieke besluitvorming het leven van een publieke dienstverlener altijd onzeker maken. Als je dat als belangrijke speler in het veld niet kunt overzien, dan moet je je niet bezighouden met kredietverlening in het publieke domein en zullen accountants er goed aan doen om nog eens de mores van het publieke domein te doorgronden. Het kan best eens zo zijn dat de jaarcijfers van menige overheidsorganisatie op het einde van het boekjaar niet blijken te kloppen op basis van de zelfde onzekerheden waarmee de zorgsector te maken heeft.
Paul Baks
Partner BMC Advies