Afgelopen zomer vond in een aanleunwoning van onze organisatie een noodlottig valincident plaats, dat voor zowel de familie als de zorgmedewerkers heel verdrietig was. Na het overlijden van de bewoonster, ontstond bij de familie het vermoeden van mishandeling.
Wij hebben een onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren, waarbij ook de familie vertegenwoordigd was. Hierbij is geen enkele aanwijzing voor mishandeling gevonden – een opluchting, al werd het verdriet er niet minder door. Uit het onderzoek bleek dat de zelfstandig wonende mevrouw kort voor haar overlijden een aantal keer is gevallen en dat zij slecht ter been was. Een knelpunt was dat tussen thuiszorg en mantelzorg geen overeenstemming ontstond over passende preventieve maatregelen. Als organisatie willen we van deze ervaring leren. Tegelijkertijd maakte dit incident ons ook bewust dat er een urgente vraag ligt over verantwoord zelfstandig wonen.
Extra risico’s ouderen
Ouderen lopen door hun leeftijd en soms kwetsbare gezondheid de nodige risico’s, die groter worden als zij langer zelfstandig wonen: eenzaamheid, verwaarlozing, ondervoeding, vallen en incidenteel ook mishandeling. Per jaar komen bijna 90.000 ouderen in een ziekenhuis terecht door een valincident en daarvan overlijden 2.200 aan de gevolgen. In verzorgingshuizen is het makkelijker om steeds een oogje in het zeil te houden dan in een zelfstandige woning. Nu de verzorgingshuiszorg door het scheiden van wonen en zorg grotendeels verdwijnt, ontsnappen grote delen van de dag en nacht aan de aandacht. We moeten er dan op voorbereid zijn dat eerdergenoemde risico’s zich ook daadwerkelijk zullen voordoen.
Communicatie en samenwerking
Over het algemeen is de inzet van betrokkenheid van mantelzorg en kinderen groot, en zij zullen een deel van de tijd het familielid in de gaten kunnen houden. Een goede afstemming tussen thuiszorg en mantelzorg is essentieel, vooral wanneer de eerdergenoemde risico’s zich voordoen. Er hoort een goede vertrouwensrelatie te zijn tussen mantelzorg en thuiszorg om zelfstandig wonen veilig en verantwoord mogelijk te maken. Risico’s moeten besproken worden, niet alleen ter bewustwording van familie en naasten en zorgmedewerkers, maar ook om het maximale te doen om de risico’s zo klein mogelijk te maken. Het is daarbij ook van belang om begrip te hebben voor elkaar, en elkaars inbreng te respecteren. Dat is voor ons een belangrijke les geweest uit deze casus.
Aanvaardbare risico’s
Soms moeten we accepteren dat er grenzen zijn aan wat we kunnen voorkomen. Bij de keuze om in de eigen omgeving zelfstandig te wonen en te kunnen bewegen in het eigen huis, hoort het risico van vallen. Hoe naar dat ook is. Bij het leven horen risico’s. Zijn we, mantelzorgers en familieleden, maar ook zorgprofessionals en zorgorganisaties, inspecties en toezichthouders, bereid deze risico’s te aanvaarden? Die vraag moet onderdeel zijn van de maatschappelijke discussie over langer zelfstandig wonen en de incidenten die daarmee gepaard kunnen gaan.
Guus Bannenberg
Bestuurder Van Neynsel