Moderne predikers vertellen nog steeds mythische verhalen. Over het bestaan van God valt misschien te twisten. Maar over het bestaan van bezuinigingen in de zorg niet: die bezuinigingen bestaan niet.
Het is een Sinterklaasverhaal. Geen enkel naoorlogs kabinet heeft bezuinigd op de zorg. Zelfs deze kabinetsperiode groeit het zorgbudget, al gaat het minder hard.
Skipr berichtte dat dominee Jacobine Geel, de nieuwe voorzitter van GGZ Nederland, waarschuwt voor massaontslag in de ggz. Er gaat geen dag voorbij of er is wel nieuws over banenverlies in de zorg. Je zou bijna gaan geloven dat zorgprofessionals volgend jaar massaal thuis zitten.
Geschiedenis
In de gouden jaren tot 2007 was een groei van vijf procent per jaar in de meeste zorgsectoren normaal, uitschieters naar tien procent kwamen regelmatig voor. Ook in de eerste jaren van de crisis ging de uitbundige groei van kosten en banen door. De GGZ bijvoorbeeld groeide in tien jaar met meer dan 100 procent. De ziekenhuizen realiseerden een vergelijkbare kostenexplosie. De zorg is nu verreweg de grootste economische sector in Nederland. In termen van kosten van zorg was Nederland rond 2000 een middenmoter in Europa. Nu is Nederland met stip koploper.
Zorgvraag
De vergrijzing zorgt voor 1 procent groei van de vraag naar zorg per jaar. Daaruit kun je de geweldige groei dus niet verklaren. We zijn ook niet opeens twee keer zo ziek of labiel geworden, gelukkig. Er zijn weliswaar goede dingen met extra geld gedaan. Dokters kunnen meer. Psychiatrisch patiënten zijn van straat gehaald. Maar ook dat soort ontwikkelingen rechtvaardigt zulke hoge groeipercentages niet.
Massaontslagen in zorg
Hoe kan het dan, verhalen over massaontslagen? Deels zijn de verhalen ketelmuziek. 17.000 ontslagen in de ggz is bangmakerij, een ouderwetse preek over hel en verdoemenis. Deels zijn de verhalen waar. De zorg verandert. Budgetten verschuiven. Met name AWBZ-gefinancierde instellingen doen er wijs aan tijdig de vaste kosten te beperken, om flexibeler op nieuwe ontwikkelingen in te kunnen spelen. Professionals in de zorg zullen inderdaad merken dat hun contract makkelijker beëindigd kan worden dan in het verleden. Maar iedere professional die meebeweegt en aan bijscholing doet, vindt echt een nieuwe baan, zeker als de economie weer aantrekt en nog meer babyboomers met pensioen gaan. De ene organisatie krimpt, de andere groeit. Per saldo blijft het aantal banen stijgen. Eén uitzondering: de laagstopgeleiden in de thuiszorg kunnen misschien een reëel probleem krijgen bij het vinden van een nieuwe baan. Misschien, want tegelijkertijd wordt ‘gewaarschuwd’ voor de komst van Oost-Europeanen die langs particuliere weg de eenvoudige zorg gaan overnemen. Het probleem van de zorg zal niet het gebrek aan werk zijn, het probleem zal zijn dat er onvoldoende handen beschikbaar zijn.
Lobby
Het is bijzonder hoe de lobby van de zorg de mythe van de bezuinigingen en andere rampspoed levend weet te houden, in slechte én goede tijden. Net zoals de bezem moet door de curie van de Rooms Katholieke kerk, is het nodig de zorglobby aan te pakken. Daar ligt een taak voor de inspirator die Jacobine Geel ook wil zijn: zorg dat in elk geval jouw koepel de werkelijkheid onder ogen gaat zien, straal vertrouwen uit, vertel het hele verhaal. Je zult zien dat de hele sector zonniger gaat kijken als de landelijke vertegenwoordigers ophouden met ongefundeerde doemverhalen.
Een zorgsector die minder negatief is, geeft het goede voorbeeld aan de patiënt. Die moet toch ook leren meer op eigen kracht te vertrouwen en een beetje de zonzijde van het leven te blijven zien?
Otto Reuchlin
Manager en adviseur in het sociale domein