Uitkomstbekostiging wordt veelvuldig als middel genoemd om te komen tot betere uitkomsten van zorg tegen lagere kosten. De Tweede Kamer nam er zelfs in 2011 een motie over aan die stelde dat dit de oplossing was voor de uitdaging in de zorg van het verminderen van de kostengroei én het verhogen van de kwaliteit.
Tot voor kort waren er geen concrete voorbeelden van uitkomstbekostiging in Nederland. Het mooie nieuws is dat we nu een heel concreet voorbeeld hebben! Zorgverzekeraars CZ en VGZ zijn namelijk met zorgaanbieder ParC Kliniek Oost-Nederland (ParC), onderdeel van UMC St. Radboud, de samenwerking aangegaan en hebben voor de parkinsonpatienten van ParC afspraken gemaakt over echte uitkomstbekostiging.
Van DOT’s naar betekenisvolle producten
De eerste stap richting uitkomstbekostiging is gezet via het opstellen van betekenisvolle zorgproducten, zonder fee for service-elementen. In de huidige DOT-systematiek worden ziekenhuizen namelijk financieel beter van meer opnames, polibezoeken en diagnostiek, terwijl waarde voor chronische (parkinson)patiënten er nu juist uit bestaat om een zo zelfstandig mogelijk leven te hebben.
Daarom hebben we de bestaande DOT-systematiek ‘omgezet’ naar een paar herkenbare producten, waarvan ook meteen de kwaliteit te meten is. Concreet gaat het om de producten: duur parkinson < 5 jaar, 5-10 jaar en > 15 jaar. In feite is er dus een abonnementstarief afgesproken voor het in zorg nemen van parkinsonpatiënten en wordt dus niet meer bekostigd op basis van het aantal opnames of verrichtingen maar juist op basis van het voorkomen hiervan. Overigens hebben we dit omzetten van producten gewoon gedaan via eenvoudige vertaaltabel zonder tussenkomst van DBC-Onderhoud de NZa of andere partijen.
Betekenisvolle producten met uitkomsten
Toen er betekenisvolle producten waren, zonder fee for service- en upcoding-mogelijkheden, was het relatief eenvoudig om uitkomsten te definiëren. Voor parkinsonzorg gaat het dan om een parkinson-specifieke PROM, het percentage patiënten met een verpleeghuisopname, percentage patiënten met een ziekenhuis of AWBZ opname en het percentage patiënten met een heupfractuur. Dit alles case mix gecorrigeerd uiteraard.
De vrijblijvendheid voorbij: bindende afspraken
Gedurende het jaar 2014 wordt gemonitord in hoeverre ParC in staat is de afgesproken kwaliteit van zorg te leveren. Dit vraagt dus om transparantie op het gebied van uitkomsten van zorg die gerealiseerd wordt. Voor al deze uitkomstmaten wordt ParC vergeleken met andere zorgaanbieders. De uitkomsten worden gemeten via de PROM data en declaratiedata. De gekozen indicatoren prikkelen tot het leveren van een goede kwaliteit van zorgverlening en tot het voorkomen dat patiënten worden opgenomen in het ziekenhuis.
Kostenbeheersing
In een tijd waarbij kostenbeheersing een maatschappelijke uitdaging is het goed om ook kosten mee te nemen in de afspraken. Samenwerking tussen ziekenhuizen onderling en tussen ziekenhuis en de eerstelijn is hierin essentieel. Deze samenwerking wordt bevorderd door integrale afspraken te maken en af te spreken dat integrale kosten, de kosten voor de patiënt over de gehele keten gemeten, moeten afnemen. Dit vraagt van zorgverleners om samen te werken want alleen dan is het mogelijk de gehele keten efficiënt in te richten.
Integrale kosten als uitkomstindicator
In de afspraken over Parkinsonzorg zijn de integrale kosten als uitkomstindicator meegenomen. De afspraken betreffen alleen nog ParC maar toch durft ParC de uitdaging aan om vanuit hun concept de totale kosten uit de keten te laten afnemen. Dit stimuleert tot samenwerking. Uiteindelijk worden de maatschappelijke besparingen alleen maar groter als meer ziekenhuizen, eerstelijnsaanbieders en AWBZ-instellingen mee willen doen in de afspraken en zich expliciet inzetten voor een verbetering van de kwaliteit in de keten tegen lagere kosten.
Voorbeeld voor chronische aandoeningen
De komende jaren ligt de uitdaging in het verbreden van de samenwerking door de gehele keten heen. Naast afspraken tussen zorgverzekeraar(s) en ParC, is het voor de uiteindelijke bewerkstelliging van optimale waarde van zorg belangrijk dat meer ziekenhuizen en meer eerstelijns zorgaanbieders aansluiten. Los van de doorontwikkeling die voor ons ligt zijn de afspraken die nu gemaakt worden voor de Parkinsonzorg een uitstekend voorbeeld voor andere chronische aandoeningen. Voor chronische aandoeningen ligt de uitdaging erin om mensen een goede kwaliteit van leven te geven en te voorkomen dat (extra) zorg benodigd is.
Kortom, kansen te over om de (chronische) zorg verder te verbeteren via de route zoals hierboven beschreven. Ongetwijfeld zullen er nog verbeteringen moeten worden doorgevoerd op basis van de ervaringen de komende jaren. Maar een stap in de goede richting is het zeker, er volgen er vast meer!
Femke van der Voort en David Ikkersheim
Femke van der Voort en David Ikkersheim zijn beiden werkzaam bij KPMG Plexus