Maandag 18 november 2013 was een dag waar we lang naar uitgekeken hebben. Het was de dag dat professor Cordula Wagner (NIVEL/EMGO) de definitieve resultaten presenteerde van het derde onderzoek naar de potentieel vermijdbare schade en sterfte in de Nederlandse ziekenhuizen. Ofwel, wat heeft vijf jaar met zijn allen heel hard werken aan patiëntveiligheid opgeleverd?
Duidelijk is dat de ziekenhuizen het goed hebben gedaan. De doelstellingen waren ambitieus, maar zijn voor een heel belangrijk deel gehaald. Chapeau dus voor de artsen, de verpleegkundigen en verzorgenden, de aios. Chapeau voor alle medewerkers van de ziekenhuizen. Wij, als partner van het VMS veiligheidsprogramma, zijn trots op dit resultaat. Onze voorzitter Yvonne van Rooy verwoordt het mooi in haar videoboodschap.
Verschuiving
In vijf jaar tijd heeft er een enorme verschuiving plaatsgevonden en inmiddels heeft iedereen patiëntveiligheid op z’n netvlies. Het cultuuronderzoek dat Nivel recent presenteerde liet al zien dat de patiëntveiligheidscultuur in de Nederlandse ziekenhuizen op bijna alle terreinen verbeterd is. Dat is een heel belangrijke ontwikkeling, want de cultuur binnen een organisatie is erg bepalend voor hoe men met veiligheid om gaat. Dat betekent dat het draagvlak in de ziekenhuizen groot is.
Uitwisseling
Dat zien we ook door de vele initiatieven die vanuit de ziekenhuizen opgestart worden. Initiatieven die gaan over Veilig Incident Melden, maatregelen om de hygiëne te verbeteren, time-outprocedures om verwisseling bij patiënten te voorkomen. Procedures en oplossingen die stuk voor stuk vanuit de werkvloer en op basis van ervaring van medewerkers ontwikkeld zijn. Het mooie is ook dat de ziekenhuizen onderling deze ervaringen en best practices met elkaar delen. Er wordt veel uitgewisseld en samengewerkt.
Cultuur
En ja, er zijn nog verbeteringen mogelijk. Het Nivel heeft daartoe een voorzet gegeven in het rapport. Een aantal daarvan is ook al in gang gezet zoals de afspraken in het landelijk convenant voor medische technologie dat onlangs gesloten is. De veiligheidsagenda zal verbeteringen blijven stimuleren en patiëntveiligheid blijven agenderen. Kortom, patiëntveiligheid blijft actueel, ook na afloop van het VMS Veiligheidsprogramma. Zelfs, of misschien juist, bij ontwikkelingen in de zorg zoals concentratie en spreiding. Het belang en de veiligheid van de patiënt staat hierbij altijd voorop. Cultuur vormt de basis; medewerkers zijn intrinsiek gemotiveerd. De slag die we hierin gemaakt hebben, is eigenlijk de belangrijkste.
Boodschap
Deze week is het de Nationale week van de Patiëntveiligheid. De week die begon met een mooie boodschap en vol is met initiatieven in de ziekenhuizen om de aandacht nog meer te vestigen op de veiligheid van de patiënt. Een week waarin de ziekenhuizen en alle medewerkers gecomplimenteerd zijn met dat wat ze bereikt hebben. Er zijn mensen die denken dat complimenten aanzetten tot achteroverleunen en zelfgenoegzaamheid. Maar het tegendeel is waar: complimenten motiveren juist om door te gaan. Een veelheid aan ongenuanceerde kritiek, dát is wat remt, wat leidt tot moedeloosheid en cynisme. Gelukkig zijn er genoeg mensen in de zorg die zich daar niet door laten leiden, maar die gewoon doorgaan met het belangrijke werk dat ze doen. En dat zien we nu terug in de resultaten van het onderzoek van het Nivel.
Margot van der Starre,
directeur Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ)