De Nederlandse ziekenhuizen zijn veiliger geworden en de potentieel vermijdbare schade en sterfte is de afgelopen jaren aanzienlijk gedaald, weten we uit het onderzoek van NIVEL en EMGO+/VUmc. Een prachtig resultaat, maar geen reden om niet door te blijven werken aan patiëntveiligheid. Niet alleen in de ziekenhuizen, maar in álle sectoren van de zorg.
We hebben gezien welke cultuurverandering een samenwerking tussen beroepsgroepen en instellingen kan opleveren. Over de in 2008 geformuleerde doelstelling van het landelijke VMS Veiligheidsprogramma is veel gesproken en de haalbaarheid ervan is vaak betwijfeld. Toch laten de onderzoeksresultaten nu zien dat 50 procent reductie van de potentieel vermijdbare schade bijna is bereikt en dat 50 procent reductie van de potentieel vermijdbare sterfte is bereikt. Daarom is een goede zaak dat het ministerie van VWS het initiatief heeft genomen om aan de slag te gaan met patiëntveiligheid in de hele gezondheidszorg. Om ook in andere sectoren het thema op de agenda te zetten en bewustwording en ander gedrag te realiseren.
Sleutelrol adviesraad
Als beroepsvereniging zetten we vooral in op de rol van verpleegkundigen en verzorgenden bij verpleegsensitieve zorgproblemen zoals vallen, delier, ondervoeding, infectiepreventie en medicatieveiligheid. De afgelopen jaren is in de ziekenhuizen ook op deze terreinen al een flinke cultuurverandering gerealiseerd. Ook verpleegkundigen hebben daaraan hard gewerkt. Een sleutelrol was daarbij weggelegd voor de Verpleegkundige Adviesraden (VAR’s) in de ziekenhuizen. Zij vertegenwoordigen de grootste beroepsgroep en zijn direct betrokken bij patiëntveiligheid. VAR’s zorgen voor aandacht voor patiëntveiligheid, adviseren hun directies over dit thema en stimuleren een andere, veiliger manier van werken. Met bijvoorbeeld klinische lessen en bewustwordingscampagnes in hun ziekenhuis.
Elke instelling een VAR
De zorg wordt beter als verpleegkundigen en verzorgenden invloed hebben op het zorgbeleid van hun organisatie. Het is dus voor elke zorgdirectie een goed idee om de VAR in te schakelen bij het verbeteren van de patiëntveiligheid. Het goede nieuws is dat het aantal VAR’s in 2013 sterk gegroeid is: in de VVT-sector met 25 procent, bij de GGD’s met 50 procent, in de ggz met 5 procent en in de ziekenhuizen met 25 procent. Toch hebben nog lang niet alle ziekenhuizen een VAR en ook in andere sectoren ontbreekt vaak nog de Verpleegkundige of Verzorgende Adviesraad.
Mijn advies voor een volgende stap in patiëntveiligheid: zoek de samenwerking met VAR’s. Iedere zorginstelling verdient zo’n adviesraad.
Henk Bakker
voorzitter V&VN