Het ligt voor de hand. De mensen in Nederland, allen (potentiele) patiënten van medisch specialistische afdelingen in ziekenhuizen, willen kunnen vertrouwen op goede en veilige zorg. Dat wij daar niet blindelings vanuit kunnen gaan, blijkt uit recente incidenten rond het functioneren en disfunctioneren van medisch specialisten.
Hoewel de medisch specialistische zorg de laatste dertig jaar zonder twijfel veiliger geworden is, doen zich calamiteiten voor, ook op afdelingen die zojuist een kwaliteitsstempel ontvangen hebben. Een kwaliteitsvisitatie is zo’n graadmeter. Periodiek worden maatschappen door vakgenoten getoetst op een set aan normen over bijvoorbeeld medisch beleid, dossiervorming, overlegstructuren en de afhandeling van klachten. Daarnaast is er veel aandacht voor het vakgroep-functioneren, bijvoorbeeld aan de hand van een zogenaamde ‘team climate inventory’ (TCI).
Openbaar
Als we meer transparantie en verantwoording in de zorg willen, zouden we de uitkomst van die kwaliteitsvisitaties dan niet openbaar kunnen maken, bijvoorbeeld in ruil voor een paar niets-bijdragende regeltjes en check-lijsten? Als we er vanuit kunnen gaan dat de meeste, zo niet bijna alle, vakgroepen hun zaken goed geregeld hebben, dan winnen de dokters aan maatschappelijk vertrouwen. Sterker nog, goed functionerende maatschappen kunnen zichzelf profileren. In elk geval komt de informatie bij de mensen die daar belang bij hebben: de burgers en de zorgverzekeraars die de zorg immers afnemen. Bijkomend voordeel is dat ook de middenmoot gestimuleerd zal worden zijn nek boven het maaiveld uit te steken en de zorg te verbeteren. In elk geval zullen anomalieën niet langdurig onder de pet gehouden kunnen worden.
Maar als dat ons aller belang is – namelijk het in een vroeg stadium voorkomen van situaties waarin falende organisatiestructuren langdurig blijven bestaan en onvoldoende functionerende dokters ongeremd hun gang kunnen gaan – is die transparantie dan verstandig? De visitatie-methoden zijn juist nu aan grote veranderingen onderhevig. In rap tempo worden de rapporten van de 29 wetenschappelijke verenigingen objectiever en uniformer. Het gaat gepaard met een groeiende bereidheid van specialisten hun zorgen met de commissies te delen, zodat de kwaliteit van zorg kan worden verbeterd en ook eventueel disfunctioneren gemeld.
Mooi-weer-rapportages
Maar als de inhoud van de visitatierapporten voor een ieder te lezen zal zijn, lopen we het risico dat dit proces in de kiem gesmoord wordt. Angst voor repercussies kan leiden tot mooi-weer-rapportages en brengt ons terug tot situaties waarin disfunctioneren weer wordt toegedekt totdat de situatie zo ernstig is dat niemand er meer omheen kan. Natuurlijk, je zou publieksversies van de rapporten kunnen maken. Maar nog afgezien van wie dat gaat betalen, kom je waarschijnlijk uit op een uitgekleed rapport, een opsomming van randvoorwaarden, waar nu juist niets instaat over bewezen belangrijke risicofactoren voor disfunctioneren, namelijk de onderlinge verhoudingen.
Zijn er tussenoplossingen? Je zou de visitaties kunnen laten uitvoeren door vakgenoten samen met een extern bureau. Je kan de visitatie-methodes onder de loep nemen, waar nodig aanscherpen en in maatschappelijk debat uitdragen dat het vangnet breed gespannen is. De veiligheidscultuur onder dokters is waarschijnlijk belangrijker voor kwaliteit en veiligheid dan alle check-lijstjes tezamen. Maar of patiënten daarmee genoegen zullen nemen…wat vindt u?
Rien Meijerink
Voorzitter Raad van de Volksgezondheid en Zorg (RVZ)
—
Dit is het vierde blog van Rien Meijerink in een reeks van acht over dilemma’s in de toekomst van corporate governance in de zorg, voor aan deskundigen, belanghebbenden en geïnteresseerden. Uw input wordt meegenomen in de voorbereiding van een advies aan minister Schippers eind december 2013. Praat mee en kijk voor meer informatie op: www.rvz.net
Eerder verschenen al: