De Ether Dome in Massachusetts: sinds hier de eerste mens anesthesiologie onderging, is er weinig veranderd. De ruimte is een museum. De historische verwijzing bij de opening van FutureMed symboliseert de grote stilstand in de gezondheidszorg die nog steeds is opgedeeld in zelfstandige, losse afdelingen. Dat kan zo niet langer.
Zorgsilo’s op basis van menselijke organen en lichaamsdelen staan nog fier overeind. Het wordt tijd om daar anders over te gaan denken. En te handelen. En wel langs twee belangrijke lijnen. Ten eerste: verplaats zorg in de richting van de thuissituatie waar het mogelijk is om aantoonbaar betere kwaliteit van leven te bieden, En ten tweede: maak meer integraal gebruik van technologie. .
Exponentiële technologie
Actuele technologische ontwikkelingen gaan ons leven – zowel binnen als buiten de gezondheidszorg – ingrijpend veranderen. Terwijl traditionele structuren (bedrijven, poltiek) zich lineair ontwikkelen (zie de rode lijn in het plaatje), vertoont technologie een exponentiële ontwikkeling. Deze discrepantie is de rode draad van FutureMed en herbergt het antwoord op de vraag waarom zorg- en andere organisaties nauwelijks een antwoord hebben op innovaties. 
Moore’s Law
Maar eerst de technologie zelf. Hoe vaak hoor je zelf niet dat ‘niets meer zeker is’. En dat het ‘lijkt alsof de wereld soms van de ene op de andere dag verandert’. Deze constatering is het gevolg van de Wet van Moore welke beargumenteert dat technologie zich exponentieel ontwikkelt. In het begin is de innovatie nog niet zo zichtbaar en lijken bepaalde technische innovaties voor nerds of gadget-freaks. Maar plots “gebeurt er iets” en lijkt de innovatie ineens de hele wereld te overspoelen. Dit is het moment waarop de curve de lucht in schiet, ook wel de ‘knie van de curve’ genoemd. De komende jaren zullen heel veel technologieën in de gezondheidszorg het punt van deze ‘knie’ passeren, zich wijd verspreiden, nog sneller doorontwikkelen en de organisatie van zorg compleet omver werpen. Maar welke technologieën zijn dat dan? Ik stip ze kort aan en kom er de komende dagen op terug, dan inclusief concrete voorbeelden.
Trend 1. Imaging: foto van ieder lichaamsdeel
De computer genereert driedimensionale beelden in combinatie met radiologische scans en combineert deze realtime met geautomatiseerde animaties. Mobiele apparatuur zorgt voor wezenlijke verandering van diagnose en behandeling, die directer bij de patiënt plaatsvinden en nauwkeuriger worden.
Trend 2. iPhone als belangrijkste kledingstuk
Sinds de doorbraak van de iPhone is mobiele technologie in de gezondheidszorg doorgedrongen. De technologie wordt sneller, goedkoper en bereikbaar voor grote groepen mensen. Een van de belangrijkste ontwikkelingen in de zorg zal het ‘voorschrijven’ van apps worden. Tegelijk zal gaming de gezondheidszorg krachtig beïnvloeden en bepaalde behandeling, training en life style coaching effectiever maken. Denk aan Kinect of Leap bewegingstechnologie waarmee incentives kunnen worden gecreëerd. Het leidt tot een nieuwe manier van omgaan met de computer en mobiele technologie. Nederland is hierin overigens een belangrijke speler, zoals bleek tijdens de Games for Health Europe conferentie van Jurriaan van Rijswijk afgelopen week.
Trend 3. Diagnose: hulpmiddel naast staafmixer in keukenkastje
Naast de mobiele technologie zelf, zijn er talloze (goedkope) diagnose-devices beschikbaar voor de consument. Daarmee worden allerlei zaken meetbaar en (over een langere periode) inzichtelijk die dit voor kort niet waren. Denk aan permanente monitoring van hartritme, bloeddruk, SpO2, oorcontroles op afstand, oogcontroles op afstand tot aan Lab on a chip technologie om lokaal analyses te kunnen doen van urine, bloed et cetera. Ook in Nederland zijn we hiermee bezig, zoals Tonnie Vogel en ik aankondigden tijdens het Skipr-congres dit voorjaar.
Trend 4. Kunstmatige intelligentie en robots
De inzet van Kunstmatige Intelligentie (AI, Artificial Intelligence) is belangrijk om analyses te kunnen doen. Op termijn kan AI diagnoses opleveren die goedkoper en doeltreffender zijn dan diagnoses door mensen. AI wordt gecombineerd met robots die dagelijkse taken van ons kunnen overnemen zoals het vouwen van de was. Wie wil dat niet?.
Robots doen hun intrede als helper (ze leggen bijvoorbeeld iemand in bed), als ondersteuner (tijdens een operatie), als uitvoerder (een robot-anesthesioloog) en als aanvulling op imperfecties in ons lichaam. Volgens sprekers op FutureMed vergen kostenbeheersing en kwaliteitsverbetering in alle vakgebieden die precisie en snelheid die robots kunnen bieden. En ze kunnen mensen vervangen. Immers, robots maken geen fouten en vragen geen maandloon. De trend dat robots lieflijker worden zodat ze niet meer van echte wezens te onderscheiden zijn, pakt goed uit. Een voorbeeld is de Pleo. Onderzoek bij kinderen tot vier laat zien dat zij denken dat ze te maken hebben met echte, levende wezens zoals een kat of hond (net als de Paro zeehond die in Nederland getest is bij dementerenden).
Trend 5. Big data, informatieweergave en wisdom of the crowd
Wisdom of the crowd is mogelijk de allerbelangrijkste ontwikkeling: het delen, gebruiken en weer delen van informatie met alle mensen op de wereld die via internet en big data bijdragen aan kennis en het oplossen van problemen. Hier ontstaat iets unieks. De komende zes jaar krijgen zo’n drie miljard extra mensen toegang tot het internet: drie miljard nieuwe uitvinders, drie miljard nieuwe consumenten, drie miljard nieuwe denkers in verbinding met de rest van de wereld. Dat zal een enorme impact hebben en innovatie nog verder versnellen, zowel in de gezondheidszorg als daarbuiten.
Trend 6. Ons lichaam als legodoos
Door groeiend inzicht in onze genen en nanotechnologie in combinatie met nieuwe fabricage mogelijkheden zoals 3D-printing wordt het mogelijk om complete organen te printen, synthetisch weefsel te maken en nano-robots in pillen te verwerken. Standaardzorg maakt plaats voor persoonlijke geneeskunde, afgestemd op het individu en mede dankzij online 3D-printing technieken overal ter wereld bereikbaar. Mede hierdoor kan de levensverwachting van mensen enorm toenemen. Voedseltekorten zijn oplosbaar door 3D-printen zo toont een 3D-geprinte taart op de video tijdens het congres. Bij combinatie van deze technieken met genomics kunnen behandelingen en farmaceutische technieken dramatisch worden verbeterd. Google heeft deze handschoen opgepakt en is een nieuw bedrijf gestart met letterlijk als missie ‘de dood te verslaan’. Deze technieken vinden hun weg naar de consument, zogenoemde ‘recreatieve genomics’ waarover ik in een eerdere blog schreef na het voor mij beangstigende bedrijfsbezoek aan 23andme.com (ook een Google-participatie overigens).
Trend 7. Ons brein online
Een laatste trend die ik apart wil noemen, is de mogelijkheid om dankzij toenemend inzicht in de werking van onze hersenen, de werking ervan sterker te beïnvloeden. Enerzijds het ‘downloaden’ van kennis uit ons brein en deze toevoegen aan de community; anderzijds het ‘uploaden’ of ‘beïnvloeden’ van de werking van ons brein door online technieken. Zo is er al een speciale headset die mensen opzetten en waarmee hun hersenen in een bepaalde creatieve stemming kunnen komen. Naar het schijnt, gebruikt autofabrikant Tesla dit om ontwikkelkracht van mensen te vergroten.
Pfffffff…, wil ik dit allemaal wel?
Wie dit allemaal leest, denkt misschien dat iedereen bij FutureMed een klap van de molen heeft gekregen. Mogelijk is het beangstigend: willen we dit allemaal wel? Ik vrees dat we geen keus hebben of deze exponentiele ontwikkelingen zich voordoen. Ze zijn er al en zetten door, dat is zeker. We kunnen wel kiezen hoe we met deze ontwikkelingen omgaan en wat ze betekenen voor onze eigen positie als mens, als bedrijf en als zorgorganisatie. Tot zover de Singularity Stroming. Vanaf morgen opwinding over talrijke adembenemende innovaties en alle mogelijke bedenkingen.
Dr. ir. Daan Dohmen is Zorgfuturist en oprichter van Focus Cura Zorginnovatie. Op 19 november (bij Focus Cura in Driebergen) en 27 november 2013 (bij Radboud Reshape & Innovation Center in Nijmegen) zal hij samen met de expeditie-leider en Singularity University Speaker Lucien Engelen voor Skipr een Masterclass innovatie en e-health verzorgen. De Masterclass op 19 november is inmiddels overtekend maar voor 27 november zijn nog enkele plaatsen beschikbaar.
Dit was een eerste blik vanuit de helikopter boven Futuremed2020. Alsof ik in de drone vol medicijnen zat die letterlijk over de hoofden van deelnemers vloog. Indrukwekkende keynotes en concrete voorbeelden kwamen in indrukwekkend tempo overvliegen. Terwijl ik dit schrijf, realiseer ik me dat het een hele uitdaging gaat worden alle informatie die hier de revu op enorme snelheid passeert beknopt weer te geven. Om het leesbaar te houden, zal ik informatie van de diverse sprekers door elkaar heen gebruiken, meer informatie en bronnen van de sprekers op www.futuremed2020.com.
Afspraak
Tenslotte maak ik graag een afspraak met u aangezien ik na een dag Futuremed al wel voel dat veel van de onderwerpen nogal wat (ethische) discussie zullen oproepen. Ik zal proberen alles zo objectief mogelijk weer te geven. Wanneer het mijn eigen mening of kritiek betreft, zal ik dit expliciet benoemen. Zo kan iedereen zijn eigen mening vormen. Laten we vervolgens op basis van al deze meningen en met respect voor elkaar de discussie aangaan. Zo worden we zelf architect van onze eigen zorgtoekomst, we gaan ervoor!