Alles is in beweging, wist de Griekse filosoof Heraclitus al, en niets staat stil. De zorg van gisteren is die van vandaag niet, laat staan die van morgen. Grote drijfveer achter de actuele veranderingen is de collectieve portemonnee. Anno 2013 consumeren we met ruim 16 miljoen burgers jaarlijks maar liefst 90 miljard euro aan zorg.
Nog meer premies betalen voor de bekostiging daarvan? Dat kunnen of willen we niet. Ergo: volledige verzekering en verzorging van wieg tot graf zijn er niet meer bij. Burgers zijn eerst en vooral zelf verantwoordelijk voor het eigen leven, hun gezondheid, ondersteuning en zorg. Bij behandeling voor ziekte biedt de zorgverzekering uitkomst. Maar in geval van langdurige beperkingen komt de indicatielat voor AWBZ-zorg aanmerkelijk hoger te liggen. En als de eigen kracht tekort schiet, zijn burgers voor professionele ondersteuning aangewezen op gemeentelijke voorzieningen.
Preventief ontslag
Rijksoverheid, zorgverzekeraars, gemeenten en zorgaanbieders stellen zich in op de nieuwe werkelijkheid. De wijzigingen leveren wrijving op. Om te voorkomen dat ze omstreeks de jaarwisseling failliet gaan, hebben thuiszorgorganisaties al duizenden medewerksters preventief ontslag aangezegd. Zo kunnen vieren van eigen regie en delen van innovatie uitpakken als het vierendelen van patiënten en medewerksters.
Trage veranderingen
Slecht nieuws in dit verband is de trage opkomst van e-health, tot dusverre niet meer dan een lappendeken van experimenten. Oorzaken: het zorgsysteem is in beton gegoten en weerstanden tegen noodzakelijke veranderingen. Volgens hoogleraar Kim Putters moeten zorgbestuurders ‘verbindende rol’ vervullen. Inspirerende voorbeelden zijn er gelukkig ook. Marlijn Lenselink van Beweging 3.0 wil af van de routine en de ‘eenheidsworst’ om echt te kunnen inspelen op individuele behoeften. Bij BrabantZorg krijgen medewerkers en bewoners ruimte om te dromen over betere zorg en deze uit te laten voeren. Het valt voor de bestuurders nog niet mee om met de handen op de rug toe te kijken. De zorgverbeteraars varen er wel bij: “Jullie laten ons rustig aanrommelen.”
Ruud Koolen
Hoofdredacteur Skipr