De voorstellen voor houdbare – lees: betaalbare – zorg buitelen over elkaar heen. De veldpartijen, de minister en staatssecretaris van VWS, het RVZ het CPB en het CVZ kwamen in korte tijd met voorstellen of werken nog aan adviezen.
De voorstellen variëren van aangepaste beloning voor zorgverleners tot meer verantwoordelijkheid van burgers voor hun gezondheid, van premiekorting in ruil voor gezonde leefstijl tot slimmere eigen betalingen voor burgers, veel meer mantelzorg door en voor ouderen, en het bediscussiëren van de waarde van een Quality-adjusted life year (QALY) en van kosteneffectiviteit van interventies. Ook zijn al drie meldpunten voor onnodige en overbodige zorg en verspilling.
Regie ontbreekt
Het is een drukte van belang, maar waar leidt dit allemaal toe? Tot te veel voorstellen maar niet tot een gedeelde visie, laat staan tot daadkracht om die samen daadwerkelijk ook toe te passen. De regie ontbreekt. Dat komt omdat veel van de voorgestelde maatregelen worden afgeremd door grote, vaak financiële, belangen, politieke tegenstellingen, impopulariteit en onbegrip onder de bevolking, en verkeerde financiële prikkels die ‘méér doen’ belonen in plaats van ‘beter doen’.
De ware geest
In het debat zien we dat niet getoetste of onjuiste stellingen worden betrokken, zoals de stelling van de RVZ dat de solidariteit tussen burgers afneemt of dat gezond gedrag meet- en controleerbaar is. De RVZ gaat ervan uit dat zijn voorstellen, mits goed uitgevent, wel navolging zullen vinden. Dat blijkt niet vanzelf te gaan. Ook is blijkbaar de sense of urgency dat het structureel goedkoper moet, nog steeds niet groot genoeg voor eenstemmigheid en gezamenlijk beleid. Het wemelt van ideeën, maar de ware geest ontbreekt. En dat is een absolute voorwaarde om de stap te zetten van de ideeënbus naar het implementeren in de praktijk. En dat handhaven volgens de afgesproken regels!
Verspilling aanpakken
Laten we nou eens concreet worden. Waarom niet beginnen om alle partijen op te roepen zich aan de bestaande regels te houden, dat zou al veel schelen! En daarnaast een paar zaken aanpakken, die een hoop geld kunnen opleveren zonder kwaliteitsverlies. Het zou bijvoorbeeld helpen als de marktwerking even wordt gelaten voor wat ze is, en er wordt aangestuurd op preconcurrentiële afspraken tussen verzekeraars over bijvoorbeeld zorg- en geneesmiddeleninkoop en prijzen voor dure genees- en hulpmiddelen. We moeten onacceptabele variaties in zorg opsporen en hard aanpakken, evenals verspilling en overbodige zorg. Natuurlijk zijn zorgverleners, patiënten, ‘cultuur’ en de gebrekkige gegevensuitwisseling daar mede verantwoordelijk voor, maar alleen zorgverzekeraars kunnen het echt aanpakken, mits ze hier gezamenlijk werk van willen maken.
Inzicht in resultaten
Daarvoor moeten ze wel inzicht hebben in de resultaten en de kwaliteit van de zorg, in dubbele verrichtingen, onzinzorg en dergelijke. Ik zou me zomaar kunnen voorstellen dat verzekeraars het leveren van zulke gegevens als voorwaarde stellen voor de contactering. Preconcurrentieel!
Misschien ga ik hiermee op allerlei tenen staan, maar ik vrees dat anders iedereen vasthoudt aan zijn gerechtvaardigde belangen, die echter wel een sta-in-de-weg zijn voor structurele hervormingen. En daar wordt geen burger, laat staan patiënt beter van!
Rutger Jan van der Gaag
Voorzitter artsenfederatie KNMG