Het afgelopen Paasweekend leverde een stroom aan publicaties en televisieuitzendingen over de zorg op. Nieuwsuur ging zelfs twee keer los over de ziekenhuizen. De algemene boodschap op Goede Vrijdag was ‘Ziekenhuizen kunnen failliet gaan’.
Faillissementen
Deze was ook te begrijpen als ‘en ze zullen ook failliet gaan, want er zijn nog te veel algemene ziekenhuizen die alle zorg aanbieden’ aldus zorgondernemer Jaap Maljers. Minister Schippers kondigde een dag later in de NRC nog eens aan dat zij niet van plan is failliete ziekenhuizen te redden. Ook zij lijkt de mening toegedaan dat er te veel ziekenhuizen zijn, want als zij ‘rondspuugt’ dan raakt ze er zo al vijf.
Verdeling zorg
De NRC-journalist opende het interview met een intelligente vraag: waar gaat de 72-jarige uit Friesland heen voor de behandeling van zijn tumor in de darm? Naar een goed ziekenhuis antwoordde de minister, en dat kan best wat verder weg zijn. Verdere behandeling kan wel plaatsvinden in de eerste lijn, en daar komt ook wel een specialist aan te pas. Over de vraag hoe dat dan georganiseerd moet worden, kwam geen helder antwoord.
Oudere chronische patiënt
Hierin ligt nu precies het zwakke punt, zowel in de Nieuwsuur-uitzending als in het NRC-interview. Immers 60 procent van de zorg is zorg voor de oudere chronische patiënt. Dat zijn patiënten boven de 65 jaar, met meerdere chronische aandoeningen, zoals COPD, hartfalen, reuma, hersenaandoeningen, kanker. Meneer Maljers, hoeveel ZBC’s zijn er inmiddels die de zorg voor deze patiënten volledig kunnen aanbieden?
Goed organiseren zorgvraag
Het goed organiseren van deze zorgvraag, die in de komende decennia alleen maar gaat toenemen, is dé uitdaging voor de Nederlandse ziekenhuizen. En daarmee zijn ze al volop bezig, er zijn veel goede voorbeelden te noemen. Neem het Laurentius ziekenhuis in Roermond, dat samenwerkt met andere ziekenhuizen in de regio bij de complexe specialistische zorg. De patiënt komt in het ‘eigen’ Laurentius, wordt als het nodig is ergens anders geopereerd en gaat daarna weer terug voor de nazorg. Ook de Pantein groep in Boxmeer heeft zich aangepast aan de eisen van deze tijd. Er wordt intensief samengewerkt met de huisartsen en er is een dynamische uitwisseling van specialisten uit de omgeving, bijvoorbeeld met de oncologen uit het Radboud ziekenhuis. Het IJsselland ziekenhuis heeft alle complexe operaties afgestoten die onvoldoende werden uitgevoerd om kwaliteit te garanderen en heeft zich gespecialiseerd in Maag Darm Lever behandelingen. Zo zijn er nog veel voorbeelden te noemen.
Wat feiten op een rij
Ten eerste: Er zijn in Nederland niet veel ziekenhuizen, het aantal nam sinds 1991 af van 147 naar 95.
Ten tweede: Nederland geeft in vergelijking met andere Europese landen weinig uit aan ziekenhuiszorg.
Ten derde: De kwaliteit is gemiddeld goed en de doelmatigheid houdt gelijke tred met die in het bedrijfsleven. 50 procent van de patiënten verlaat het ziekenhuis na een ingreep nog dezelfde dag.
Ten vierde: De bedrijfsvoering in een ziekenhuis is momenteel drie keer zo ingewikkeld als in een ‘normaal bedrijf’. Ziekenhuizen zijn coöperatief en constructief bezig met het verwerken van een gigantische systeemwijziging, waardoor het besturen ervan in 2012 en 2013 lijkt op het besturen van een auto met een beslagen voorruit. Daarbij slagen ziekenhuizen er toch steeds in doelmatiger te werken en de kostengroei van de jaren ervoor flink af te remmen.
Ten vijfde: Ons stelsel is erg solidair; rijk en arm liggen naast elkaar in een ziekenhuisbed.
Beste uitgangspositie
Onze sector zal zich verder moeten aanpassen in de komende periode om de sterk groeiende groep chronische patiënten zo goed mogelijk te helpen, als het kan zo dicht mogelijk bij huis en in samenwerking met de huisartsen. Daarnaast is de uitdaging om steeds meer transparantie te bieden over de geleverde kwaliteit. Speculaties over faillissementen helpen daarbij niet erg, spugen ook niet. De beste uitgangspositie is de kroonjuwelen van de Nederlandse zorg te koesteren en waar nodig op te poetsen.
Margot van der Starre
Directeur Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ)