Natuurlijk kun je met een botte bijl bezuinigen op de ggz zoals CVZ voorstelt. Maar dat kan ook slimmer door inzet van online preventie en behandelingen.
Snijden in ggz
Het conceptadvies van het College van Zorgverzekeringen was de pakkende opening van het acht uur journaal van dinsdag 22 januari. Uit het bericht was meteen duidelijk welk schot voor de boeg dit adviesorgaan wilde geven. Om voorgoed een einde te maken aan de almaar oplopende kosten in de geestelijke gezondheidszorg, moet er volgens het CVZ drastisch worden gesneden in die sector. Enerzijds door mensen veel meer zelf op te laten draaien voor de kosten van de behandeling van psychische klachten en huisartsen daarbij een centrale rol te geven, anderzijds door langdurige behandelingen van blijvende stoornissen zoals autisme aan banden te leggen.
Alleen stoornis behandelen
Uit de teneur van het conceptadvies blijkt hoezeer de belabberde mentale staat van de gemiddelde Nederlander zorgverzekeraars een doorn in het oog is. Als het even tegenzit, spoeden we ons naar dure therapeuten om daar op de divan uit te huilen. Het is de hoogste tijd dat er paal en perk wordt gesteld aan dat prijzige professionele gepamper. Als je er zelf niet meer uitkomt, ga je maar bij de buurvrouw langs, desnoods bij de huisarts, maar niet bij de psycholoog. En als je dat toch nodig vindt, dan in elk geval op eigen kosten. Want – zo redeneert het CVZ – het gaat om de behandeling van psychische klachten – en niet om een gediagnosticeerde stoornis.
Kortzichtig
Dat niet of onvoldoende behandelde psychische klachten zoals depressie kunnen leiden tot een chronische klachten en zo kunnen uitmonden in een stoornis, nemen ze kennelijk voor lief bij het CVZ. Net zoals het simpele gegeven dat het verhogen van de drempel van de ggz op iets langere termijn onherroepelijk leidt tot allerlei andere maatschappelijke kosten, als gevolg van langdurig ziekteverzuim of arbeidsongeschiktheid, etc. En die kosten zijn – zo laten tal van berekeningen zien – vele malen hoger dan de bezuinigingen op deze zorgkosten. Kortom, geestelijke gezondheidszorg kost geld, maar loont als je daarbij kijkt naar het wat het maatschappelijk oplevert.
Slimmere oplosingen
Op zich geeft die stijging van de vraag naar geestelijke gezondheidszorg natuurlijk te denken. Dat lijkt een ongenadige afspiegeling van deze tijd, waarin veel mensen worden geconfronteerd met basale onzekerheden. Het dreigende of reële verlies van werk en inkomen, de dreiging van schulden, geen kant meer op kunnen omdat je gevangen zit in je eigen huis omdat je niet kunt verkopen, en de relationele spanningen die hieruit voortkomen. Of de almaar stijgende werkdruk en de dagelijkse files die zoveel van je vergen, dat je ‘s avonds te moe bent om echt te ontspannen, waardoor de stress zich ongemerkt opstapelt… Het is evident dat hier oorzaken liggen voor het toenemend aantal mensen dat hulp zoekt voor hun psychische klachten. De oplossing voor dat complexe probleem vraagt om slimmere oplossingen dan de botte en simplistische bezuinigingsvoorstellen van het CVZ. Maar wat helpt dan wel?
E-health
Een van de oplossingen is de inzet van online preventie en behandelingen. De ggz en de verslavingszorg hebben de afgelopen tien jaar met succes internetbehandelingen ontwikkeld, die bewezen effectief zijn en niet onderdoen voor de veel duurdere face to face behandelingen. Dankzij dit nieuwe aanbod, zijn er allerlei goedkoperen hybride behandelvormen mogelijk geworden. Er is echter nog altijd geen sprake van grootschalige implementatie van e-health in de ggz. Dat vergt een enorme omwenteling, niet alleen in de manier waarop de zorg wordt georganiseerd en aangeboden, maar ook van de manier van werken van therapeuten en behandelaars.
Kostenbesparende initiatieven
Zorgverzekeraars zouden hier veel actiever op kunnen inspringen, bijvoorbeeld door vooral zorg in te kopen bij zorgverleners die hier in investeren en zo de behandelkosten omlaag weten te brengen. Mooi voorbeeld is het dr. Leo Kannerhuis, waar dure derdelijns autismezorg wordt geleverd. Om de kostbare tijd van therapeuten optimaal in te zetten, werkt men daar inmiddels met enkele uitstekende zelf ontwikkelde digitale coaches, die autistische jongeren gebruiken om zo zelfstandig mogelijk overeind te blijven in voor hen lastige situaties. Dankzij handige stroomschema’s op hun smartphone kunnen zij nu bijvoorbeeld zelfstandig reizen met het openbaar vervoer, iets wat tot voorkort ondenkbaar was voor hen. Waarom zetten zorgverzekeraars zich niet actief in om de verspreiding van dit soort fantastische kostenbesparende initiatieven te stimuleren? Dat verlaagt de zorgkosten, zonder dat het zorg uitholt.
Inmiddels zijn er ook tal van laagdrempelige online programma’s voor veel voorkomende, beginnende psychische klachten. Patiënten kunnen hiermee gewoon thuis op hun computer met concrete opdrachten werken aan het versterken van hun mentale conditie.
Rol huisarts
Als huisartsen inderdaad een centrale rol krijgen bij de behandeling van beginnende psychische problemen – wat op zich natuurlijk helemaal niet verkeerd is –, zorg er dan in elk geval voor dat zij weten wat er op dit terrein bestaat, zodat zij patiënten actief kunnen wijzen op dit nieuwe aanbod. Anders is de kans groot dat huisartsen uit tijdgebrek niet verder komen dat het uitschrijven van nog meer antidepressiva om van die bewerkelijke patiënten met onduidelijke klachten af te komen, en daar is niemand bij gebaat.
Wybo Vons
Nederlandse Vereniging van eHealth (NVEH)