De Tweede Kamer spreekt donderdag 14 februari over de afschaffing van de restitutiepolis en de verplichte vergoeding voor niet-gecontracteerde zorg. Minister Schippers hoopt hiermee de zorgkosten te beheersen, omdat verzekeraars dan doelmatiger zouden kunnen inkopen. Onnodige maatregelen die de klok terugzetten.
Deze week volgde ik op YouTube een prachtig Harvard-college van Doc Searls, de blogger die vorig jaar opzien baarde met zijn boek “The Intention Economy, when customers take charge”. Searls voorspelt een nieuwe wereld waarin de gereedschappen voor verbindingen steeds meer verschuiven van producenten naar consumenten. “Prachtige kansen voor de emancipatie van de consument als persoon”, zegt Searls.
Vrije artsenkeuze
Ook in de gezondheidszorg zijn de middelen om verbindingen te maken nog vooral in handen van de aanbieders. Zij beheren de medische gegevens in hun EPD’s, stellen de voorwaarden voor ontmoetingen en zijn eigenaar van de infrastructuur. Als patiënt moet je het doen met wat folders en onzekere kennis van het Internet. Inzage in eigen EPD is zelden mogelijk en als de minister donderdag steun krijgt van de Tweede Kamer, mag je misschien ook niet meer kiezen naar welke dokter je gaat. De verzekeraar bepaalt dan hopelijk wat goed voor je is. Want via de naturapolis vergoeden ze alleen nog maar zorg bij aanbieders waarmee ze een contract hebben.
Ik snap het wel, maar begrijp het niet. Natuurlijk ben je als patiënt kwetsbaar en is het fijn dat je kunt vertrouwen op een van de beste systemen ter wereld. En natuurlijk moet dat systeem betaalbaar blijven voor ons allemaal. Maar moet dat dan betekenen dat je je onafhankelijkheid moet achterlaten als je ziek wordt? Mag je dan niet meer kiezen en meedenken wat voor jou het beste is?
Afweging
Let wel, ik ben niet tegen selectieve zorginkoop door verzekeraars. Het afwegen van kwaliteit tegen kosten is een legitieme taak. Maar ik vrees dat de poging van de minister om dit proces een zetje in de rug te geven averechts gaat uitpakken. Het verdwijnen van de vrije artsenkeuze kan het vertrouwen van patiënten in verzekeraars schaden en motiveert patiënten niet om betrokken te worden bij het maken van wijze keuzes. En dat in een tijd waarin er steeds meer aanwijzingen zijn dat de hulp van betrokken en participerende patiënten de zorgkosten afremt. Kijk maar naar Minnesota, waar actieve en kiezende patiënten 21 procent minder zorgkosten maken. En ze waren niet ontevredener.
Kosten
Daarnaast is de maatregel onnodig. Het levert niet direct geld op en verzekeraars kunnen nu ook al selectief inkopen door lagere prijzen te bieden en zouden ook de prijs van de vermeend duurdere restitutiepolis kunnen verhogen. Je kunt dan als verzekerde zelf kiezen wat je belangrijk vindt: geen keuze of een hogere premie.
Rem op emancipatie patiënt
Tot slot zet de maatregel zet de klok terug. Doc Searls zou er niets van begrijpen. Het ontneemt mensen een keuze en remt de emancipatie van de patiënt. En dat in de tijd waarin het steeds duidelijker wordt dat de patiënt als persoon het centrum van de zorg gaat worden. Niet alleen vanwege de voorspellingen van Searls, maar ook omdat patiënten, en toenemend ook dokters en verpleegkundigen, genoeg hebben van de gefragmenteerde zorg van anonieme systemen en op zoek gaan naar de menselijke maat.
Stap in verkeerde richting
Kortom, het afschaffen van de restitutiepolis en de vergoeding voor niet-gecontracteerde zorg is een stap in de verkeerde richting. Het ontneemt patiënten keuzes, het is onnodig en het zet de klok terug. Hopelijk heeft de tweede kamer het kompas wel gericht op de toekomst.
Jan Kremer
Gynaecoloog en hoogleraar patiëntgerichte innovatie in het UMC St Radboud