Het gaat niet goed met de economie. De armoede neemt toe, de werkloosheid stijgt en de schuldsanering draait overuren. Recessieverdriet om ziek van te worden, of toch niet? Is economische crisis gezond?
IJsland
Crisis is gezond zeggen IJslandse onderzoekers. Door recessie en crisis gaan mensen gezonder leven en zweren ze gewoonten af die welvaartsziek maken. De IJslanders deden hun onderzoek nadat hun land in 2008 zo goed als failliet ging, werkloosheid en armoede namen snel toe. In de jaren daarna, zo laten de onderzoekers zien, rookte de bevolking minder en nam het gebruik van alcohol en frisdrank af. IJslanders lieten snoep en fastfood vaker staan. McDonalds (die alle IJslandse vestigingen sloot) werd ingeruild voor visolie en meer uren slaap. Andere onderzoeken bevestigen dat gezonde leefstijl ingaat tegen het economisch tij. Zij jubelen eveneens over minder doden in het verkeer en voorzichtig over minder ziekte, zowel acuut als chronisch.
Griekenland
Crisis is dus een feestje voor de gezondheid? Allerminst laten andere onderzoeken zien. Er is weinig zo rot voor de psychische gezondheid als werkloos worden. Toename van werkloosheid hangt samen met toename van somberheid, depressie, middelenmisbruik en suïcide. In Griekenland lag het aantal zelfdodingen in de eerste helft van 2011 40 procent hoger dan in de eerste helft van 2010. Het aantal Griekse heroïneverslaafden nam in 2009 met 20 procent toe, in 2010 gevolgd door een 52 procentstijging van het aantal nieuwe gevallen van HIV-infectie. Grieken gingen verder minder naar de huisarts en de tandarts en meer naar het ziekenhuis. Hadden zij minder klachten hadden of zochten ze later (dure) hulp?
Nederland
Wat betekenen deze bevindingen voor Nederland? De economische situatie is in ons land weliswaar niet zo zorgelijk als in Griekenland of in IJsland in 2008, toch is het niet ondenkbaar dat de recessie ook hier invloed heeft op de gezondheid. Voor onze leefstijl is dat goed nieuws. Nederlanders worden behalve steeds langer ook steeds zwaarder, het nieuwste dieet heet crisis. Voor ons welbevinden is dat slecht nieuws. Het aantal mensen met een psychische aandoening zal nog verder toenemen, met nadruk op ‘nog verder’. Tussen 2008 en 2009 steeg het aantal cliënten in behandeling bij de ggz met ruim 8 procent en namen de uitgaven aan ggz toe met 12 procent, goed voor een slordige 5,5 miljard euro.
Crisis lijkt een goed recept voor welvaartziekten met als ernstige bijwerking psychische klachten. Dat is iets om de komende jaren rekening mee te houden, bijvoorbeeld als wordt nagedacht over de toekomst van de ggz.
Maaike de Vries
chef Zorg, De Argumentenfabriek