Een (nog vertrouwelijk) onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) meldt dat het volume van zorgvastgoed de komende jaren zal verdubbelen tot bijna 80 miljoen vierkante meter. Dat schrijft Skipr op 26 oktober. Jaarlijks zou er volgens het rapport 800 duizend vierkante meter bij komen.
Interessante voorspelling, waar men grote vraagtekens bij kan zetten. We zitten nu en de komende jaren weliswaar in een fors nieuwbouwprogramma, maar aan de andere kant is ook de periode van terugdringen van intramurale zorg van start gegaan. Deze beweging suggereert een zekere mate van tegenstrijdigheid, en dat is er ook. Mogelijk dat daardoor het EIB in de war is geraakt.
Wat het EIB waarschijnlijk over het hoofd ziet, is dat er DOT’s en ZZP’s moeten worden gescoord om zorghuisvesting te bekostigen. Als er geen patiënt/bewoner komt, dan komt er tegenwoordig ook geen geld meer. Leegstand wordt niet meer betaald. Net zoals de EIB geloven ook nog veel zorgaanbieders dat zij hun huisvesting kunnen uitbreiden om de patiënt/bewoner te kunnen huisvesten. Enkele voorbeelden:
In een overzichtelijke regio in Nederland hebben de daar aanwezige ziekenhuizen vergevorderde nieuwbouwplannen. De gezamenlijke waarde daarvan ligt tussen de 600 en 800 miljoen euro. In deze regio valt nauwelijks groei in de tweedelijns curatieve zorg te verwachten. Dus kunnen we er niet vanuit gaan dat er meer DOT’s op de markt komen. De vraag is dan wie welke verrichtingen naar zich toe mag rekenen om een dekkende huisvestingsexploitatie te kunnen realiseren. Bij een investeringsvolume van 600 miljoen euro ontstaan circa 70 miljoen euro extra huisvestingslasten.
Bekostiging huisvestingslasten
In een aangrenzende regio ligt ook nog een academisch ziekenhuis dat investeringsplannen heeft voor circa 900 miljoen euro. Dat levert nog eens een extra kostenpost op van circa 100 miljoen euro. Om de huisvestingslasten in deze gehele regio te bekostigen is aanvullende omzet nodig van circa 1,5 miljard euro. Die omzet komt er niet. Er zal in die regio dan ook een schifting moeten gaan plaats vinden tussen de ziekenhuizen die hier wel voor bekostigd worden en welke niet. Het is niet de vraag óf de verzekeraars hierin een rol gaan spelen, maar wanneer ze dat gaan doen. Zij zullen het aantal investerende ziekenhuizen gaan terug brengen.
Vierkante meters
Tot nu toe leiden investeringsplannen vrijwel altijd tot uitbreiding van het aantal vierkante meters (punt voor de EIB). Het is echter niet meer van deze tijd om op de zelfde wijze door te gaan. Ligduurverkorting is nog steeds mogelijk, veel tweedelijns zorg gaat de komende jaren naar de eerstelijn. Alleen deze feiten al geven aan dat ziekenhuizen kleiner (moeten) worden. Gedwongen door de verzekeraars en de banken zullen ze dat ook worden. Klein, kleiner, kleinst wordt het adagium in de zorgsector. Wakker geworden door diverse signalen zal binnenkort het meest compacte STZ ziekenhuis van Nederland worden ontworpen (houd de berichten hierover in de gaten!).
Nog een voorbeeld: in een grote gemeente strijden vijf VVT-aanbieders om de klant/bewoner. Alle hebben in enigermate te maken met verouderde huisvesting. Alle zijn ze dus ook bezig met vergevorderde nieuwbouwplannen. Het totale volume komt al aardig dicht in de buurt van de 300 miljoen euro. Voor de bekostiging zijn veel ZZP’s nodig. Die nemen in de regio echter niet in die mate toe als gevolg van het terugdringen van extramurale zorg. Dus ook hier zullen prioriteiten moeten worden gesteld ten einde te voorkomen dat vijf zorgaanbieders na realisatie van de nieuwbouw de te verwachten leegstand moeten gaan verdelen. Om het nieuwbouw-enthousiasme van de zorgaanbieders te temperen, is het zorgkantoor in deze regio al niet meer bereid lichte ZZP’s te vervangen door zwaardere ZZP’s, hiermede ook het signaal aangevend dat het gedaan is met de groei in de intramurale zorg.
Het rapport van de EIB was gemaakt in opdracht van Bouwend Nederland. Zij doen er goed aan het volumeaspect van het rapport naast zich neer te leggen. Niet de groei in huisvesting is meer leidend maar de kwaliteitsvraag zal centraal komen te staan.
Paul Baks
Partner BMC Advies en Management