Medicatieverstrekking door medewerkers met lagere opleidingsniveaus moet mogelijk zijn: het is een toenemend geluid. Ja, opleiding is wel noodzakelijk, zegt men er dan bij. De praktijk laat echter zien dat een middag voorlichting als voldoende wordt beschouwd.
Tijd voor een stevig tegengeluid: laat helpenden en zorghulpen géén handelingen met geneesmiddelen verrichten.
Complex en risicovol
Het opleidingsniveau van de medewerkers in de ouderenzorg daalt al jaren. Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) hoort het als beroepsvereniging uit haar eigen achterban en diverse bronnen bevestigen deze trend. De rol van de niveau 3 opgeleide verzorgende in de ouderenzorg verschuift van uitvoerend naar coördinerend en begeleidend. Uitvoerende taken komen steeds vaker te liggen bij zorgmedewerkers met deskundigheidsniveaus 1 en 2, helpenden en zorghulpen. Bij V&VN komen veel vragen binnen van bezorgde verpleegkundigen en verzorgenden uit álle sectoren, over de inzet van helpenden of zorghulpen voor complexe en risicovolle handelingen.
Uit de praktijk
Zo’n signaal uit de praktijk: ‘Op vrijdagmiddag besluit de huisarts de medicatie van een patiënt te wijzigen. De betrokken helpende heeft telefonisch contact met de apotheek. Deze is niet van zins een nieuwe baxterrol te maken en zegt de helpende zelf het baxterzakje open te maken en de gewijzigde medicatie eigenhandig toe te dienen. Een helpende is echter niet opgeleid in de mogelijke complicaties van de medicatie.’
Passende opleiding
De signalen zijn momenteel zo verontrustend, dat V&VN het tijd vindt om hier paal en perk aan te stellen, vooral waar het gaat om geneesmiddelen. De landelijke beroepsvereniging stelt: laat helpenden en zorghulpen geen enkele handeling met geneesmiddelen verrichten. Alle handelingen die met medicatie te maken hebben, moeten voorbehouden zijn aan medewerkers die daarvoor een passende opleiding hebben gehad. En dan bedoel ik niet een middag voorlichting.
Verantwoord
Helpenden en zorghulpen handelingen laten uitvoeren die tot nu toe tot het deskundigheidsgebied van de verpleegkundige en verzorgende IG behoren is een vorm van taakherschikking. Strikt vasthouden aan het eigen domein en dit willen reserveren voor de eigen discipline past niet meer in de huidige tijd. Dat is ook niet wat V&VN hier aan kaak wil stellen. Echter, voor succesvolle en verantwoorde herschikking van taken is het cruciaal te bepalen wat nodig is om complexe en risicovolle handelingen op een verantwoorde wijze te kunnen verrichten en welke competentie noodzakelijk is. Daarom participeert V&VN met andere partijen in het Platform Medicatieveiligheid. Om te komen tot een veldnorm en oplossingen om de veiligheid te verhogen. En tot veilige zorg waar medewerkers opgeleid zijn om risicovolle handelingen uit te voeren in een specifieke context en aantoonbaar beschikken over competenties om deze uit te voeren en risico’s te signaleren.
Als beroepsvereniging werken wij graag mee aan door veel veldpartijen gevraagde duidelijkheid over de inzet van helpenden en zorghulpen. En vooral over de grenzen aan die inzet. Er is een gedegen opleiding nodig om als verzorgende en verpleegkundige te kunnen werken en om complexe en risicovolle handelingen als medicatie uitzetten en toedienen en insuline toedienen te verrichten. Dat kun je niet iedereen laten doen.
Henk Bakker
voorzitter V&VN