Ruim negen maanden is er onderhandeld over een meerjarenakkoord voor de ggz, dat we op 18 juni met minister Schippers gesloten hebben. Dat is lang, maar het was de moeite waard.
Het akkoord legt een prima basis voor de alinea in het volgende regeerakkoord over de ggz, en die zal dan stukken beter zijn dan die uit het huidige coalitieakkoord. De afspraken betekenen een stevige klus voor de sector: het fors beperken van de snelheid van de groei. Lag die de afgelopen jaren steevast tussen de 6 en de 8 procent per jaar, in 2013 mag die niet hoger zijn dan 2,5 procent. Als we dit met alle instellingen voor elkaar krijgen, dan levert het binnen acht jaar een besparing van ongeveer een miljard euro op; dat is bijna 20 procent van de totale uitgaven aan ggz.
Kostenstijgingen zorg indammen
Als sector hadden we de ideeën om zo’n enorme besparing te realiseren al een tijd klaar liggen. We vinden het belangrijk dat er een einde komt aan de constante gigantische kostenstijgingen in de zorg. Immers, als het zo door gaat, wordt de zorg niet alleen onbetaalbaar, we kunnen dan ook de mensen niet meer vinden om al die zorg te leveren. Dat leidt dan onmiskenbaar tot een koude sanering, waarin de kwetsbaarste mensen als eersten over de rand zullen vallen. En die kwetsbare mensen vind je zo vaak in de ggz.
Ambulantisering van de ggz
Een van de belangrijkste wegen waarlangs we de kostenstijging in de branche in de hand willen krijgen, is door een vergaande ambulantisering van de ggz. We zijn niet weggelopen van een kwantitatieve doelstelling: een derde minder bedden in acht jaar tijd. Die ambulantisering roept veel vragen op. Laten we chronische patiënten dan aan hun lot over? Wordt het dan niet gevaarlijker in de wijk, of zal de overlast niet toenemen?
Inclusiever denken
Wij zijn er van overtuigd van niet. De ambulantisering is op veel plekken in het land al een tijd aan de gang. Mensen worden niet onverzorgd naar huis gestuurd, maar de psychiater en zijn team gaan mee de wijk in. Mensen krijgen zorg die meeloopt met hun behoefte, en de zorg speelt daarmee in op het wisselende ziektebeeld dat veel psychiatrisch patiënten kennen. Ook bemoeizorg hoort er bij.
Het is waar, ambulantisering in de ggz vergt ook een samenleving die weer wat inclusiever durft te denken. Mensen horen er bij, ook als ze zich soms onvoorspelbaar gedragen. Ook chronisch zieken zijn burgers die dolgraag een plekje in de gemeenschap willen, en daar zou onze gemeenschap meer open voor moeten willen staan.
Stimuleren van E-mental health
Naast de ambulantisering bevat het akkoord afspraken over het stimuleren van E-mental health, het terugdringen van de bureaucratie, het voorkómen dat mensen een psychische stoornis oplopen en het verschuiven van zorg van de tweede naar de eerste lijn. Stuk voor stuk ontwikkelingen die veel inspanning zullen vergen: van medewerkers, patiënten, zorgverzekeraars en bestuurders. Maar het zijn wel bewegingen die van de werkvloer in de ggz naar de minister zijn gebracht, in plaats van andersom. Alleen al dat maakt de afspraken zo waardevol.
Wensen voor nieuw regeerakkoord
Houden we dan geen wensen voor het nieuwe regeerakkoord meer over? Zeker! De eigen bijdrage in de ggz is in het Lenteakkoord weliswaar verzacht, maar niet geschrapt. Een eigen bijdrage alleen voor de ggz blijft stigmatiserend en discriminerend, en moet alleen al daarom verdwijnen. En ook de transitie van de gespecialiseerde jeugd-ggz naar gemeenten blijft een zeer risicovol plan. Maar overigens is onze sector in een jaar tijd van het Malieveld naar een duurzaam akkoord gegaan. Dit jaar ga ik daarom veel vrolijker de zomer in!