Het onvermijdelijke gebeurt toch altijd weer onverwachts. Na ruim zeven weken stilzwijgen vanuit het Catshuis barste zaterdagmiddag de bom die al een tijdje aan het tikken was. Binnen een uur sloeg de stilte om in verkiezingsretoriek met ongekend felle toon. Voer voor psychologen lijkt me.
We zien nu wat er begin deze week aan plannen naar buiten had kunnen komen. Plannen die er vooral op gericht waren het begrotingstekort snel terug te brengen tot voor Europa aanvaardbare grenzen. Voor de zorg maar liefst een miljard aan bezuinigingen op het gebied van de geneesmiddelen, inclusief 9 euro eigen bijdrage.
Signalen
In de AWBZ zou nog eens 600 miljoen worden bespaard door aanpassing van de gebruikelijke zorgnorm. De normale, dagelijkse zorg die partners, ouders, inwonende kinderen of andere huisgenoten geacht worden elkaar onderling te bieden. Dat de sociale zekerheid niet ongemoeid zou blijven was ook te verwachten, ruim een miljard besparing, vooral vanwege het verhogen van de pensioenleeftijd naar 66 in 2015. Dit punt was voor de PVV kennelijk de druppel die de toch al volle emmer deed overlopen. Overigens waren er ook verzachtende maatregelen voorzien, zoals een halvering van de bezuinigingen op het Passend Onderwijs. Op dit punt is er in ieder geval iets gedaan met de vele signalen uit de samenleving over de gevolgen van deze bezuiniging.
Samenhang
Het ziet er nu naar uit dat nieuwe verkiezingen in het najaar onvermijdelijk zijn. Dit biedt dan tevens de kans om een evenwichtiger bezuinigingspakket samen te stellen, dat zowel op de korte als de lange termijn effecten sorteert. Veel systeemwetgeving zoals de wet Werken naar Vermogen, de WMO, Jeugdzorg, Passend Onderwijs, zullen naar verwachting controversieel worden verklaard. Dit biedt de mogelijkheid om er met het oog op de onderlinge samenhang in de komende maanden nog eens goed naar de inhoud hiervan te kijken.
Gevolgen
De harde ingrepen in met name de ggz laten nu al zien welke gevolgen dit heeft voor mensen met psychiatrische problemen, die ook nog eens door andere maatregelen onevenredig zwaar zouden worden getroffen. Tot nu toe zijn alle signalen hierover door dit kabinet in de wind geslagen. Ook de gevolgen van de wet Werken naar Vermogen voor met name kwetsbare groepen zou in de huidige vorm tot ingrijpende gevolgen hebben geleid.
Open debat
Natuurlijk is elke kabinetscrisis slecht voor de continuïteit van het bestuur van een land, zeker in economisch zware tijden. Maar juist dan is een breed gedragen pakket aan maatregelen van belang om de crisis te bezweren. Een dergelijk draagvlak ontbrak van meet af aan en zou de tegenstellingen in de samenleving alleen nog maar hebben vergroot. Ons buurland België laat zien dat men vanuit een breed draagvlak in korte tijd in staat is orde op zaken te stellen. Het is de verantwoordelijk van partijen nu niet nog eens minstens een half jaar te wachten alvorens met plannen te komen. Er zitten in het Catshuis-pakket voldoende aanknopingspunten om verder met andere partijen hierover door te praten. Als de politieke wil er is kan er van de kabinetscrisis een kans worden gemaakt door nog eens goed te kijken naar zowel de maatregelen, als de wetgevingstrajecten die nu in voorbereiding zijn. Dit alles in een open debat met politieke partijen die bereid zijn hierin verantwoordelijkheid te nemen en waarvoor langdurige radiostilte niet nodig is.
Henk Bakker, bestuursvoorzitter Kentalis