Vorige week bracht de RVZ het advies ‘Medisch Specialistische zorg in 20/20’ uit. In dit advies wordt gepleit voor een ingrijpende verandering in het zorglandschap. Meer van hetzelfde is niet de oplossing voor de problemen die ons staan te wachten.
Een opvatting die naar ik meen breed in de sector wordt gedragen. Ook in het verkiezingsprogramma van de PvdA werd gepleit voor een veel betere samenhang in de zorg. Overigens beveel ik ieder lezing van dit waardevolle advies aan. Het advies legt, terecht, sterk de nadruk op de regionale ordening van de zorg. Dichtbij als het kan,veraf als het moet. Die regionale ordening die nodig is voor de organisatie van de zorg dichtbij, is een tijd uit beeld geweest. Immers bij landelijk concurrerende verzekeraars paste geen regionale ordening. Gelukkig is met het advies, de regio als belangrijk ordenend principe weer terug.
Bijzonder
Het bijzondere van het advies van de RVZ is dat de opstellers aangeven dat de ingrijpende veranderingen in de zorg die nodig zijn grotendeels binnen de huidige stelsel logica te realiseren valt. Dat laatste waag ik te betwijfelen.
Verzekeringsmarkt
Bij de invoering van het stelsel werd er vanuit gegaan dat landelijk concurrerende zorgverzekeraars gingen zorgen voor een goede prijs kwaliteitsverhouding in de zorg. Van die onderlinge concurrentie is weinig terecht gekomen. In plaats van nieuw toetredende zorgverzekeraars is het aantal zorgverzekeraars sterk teruggelopen. Op dit moment hebben vier zorgverzekeraars 90% van de markt. In plaats van concurrentie is er sprake van een oligopolie. Verzekerden stappen maar zeer mondjesmaat over. En daarmee vervalt de druk om goed te presteren.
Regionaal monopolie
Daarnaast wordt ook voor de zorgverzekeraars de regio als kader voor de ordening van de zorg weer belangrijk. Zorgverzekeraars ontwikkelen zich dan ook gaandeweg tot regionale monopolisten. De zorgverzekeraar “De Friesland” onderdeel van het Euroko concern is daarvan een voorbeeld. Zonder enige democratische controle en tegenspel ordent de zorgverzekeraar als monopolist de zorg in de provincie. Om die reden hebben kortgeleden de PvdA en de PVV in een gezamenlijke motie de minister gevraagd met een specifieke fusietoets voor zorgverzekeraars te komen waarbij in de toets ook rekening moet worden gehouden met de democratische legitimiteit. De motie heeft een Kamermeerderheid gekregen.
Zorginkoop
Natuurlijk zijn zorgverzekeraars met zorginkoop bezig. CZ, Menzis en anderen laten dat ook zien. Maar voor een zo ingrijpende verandering in de zorg is er meer nodig dan de goede wil van vier grote zorgverzekeraars met hun regionale monopolies. Gezondheidszorg is een belangrijk en in toenemende mate schaars publiek goed waar de overheid een grote verantwoordelijkheid voor draagt.
Verantwoordelijkheid
Diezelfde overheid is ook verantwoordelijk voor de nieuwe inrichting van ons zorgstelsel. Die verantwoordelijkheid houdt ook in dat alle partijen in de zorg in gelijkwaardigheid bij het proces betrokken zijn.
Olifant
Het advies van de RVZ is een waardevol advies gebaseerd op gedegen achtergrondstudies. Maar juist op het punt ‘wie laat de olifant dansen’ (met andere woorden: hoe komt de invoering tot stand?) stelt het advies ernstig teleur. Het onderkent onvoldoende de huidige positie van de zorgverzekeraars.