“Wie zelfstandig wil werken, kan dat doen.” Dat zei minister Edith Schippers bij de opening van het Huis der Verpleging tijdens het lustrumcongres van Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland in februari dit jaar. Van bewindslieden en politici kun je helaas niet altijd verwachten dat hun daden congruent zijn met hun uitspraken, maar het huidige beleid inzake de PGB-zorg spant de kroon.
PGB op de schop
Per 1 januari 2012 gaat de PGB-zorg op de schop. PGB-houders zonder verblijfsindicatie verliezen hun persoonsgebonden budget en moeten overschakelen op zorg in natura (= 90 procent van alle huidige pgb-houders). PGB-houders met verblijfsindicatie behouden hun pgb maar de betaling verloopt via het zorgkantoor.
PGB vanuit ander perspectief
Over de PGB-zorg is de laatste tijd al veel geschreven vanuit het cliëntperspectief. De verwachting is dat meer kwetsbare ouderen en andere zorgvragers moeten terugvallen op de zorg van een instelling. Laten we de voorgestelde maatregelen dit keer eens bekijken vanuit het perspectief van verpleegkundigen, verzorgenden en vele andere beroepsbeoefenaren die de PGB-zorg leveren.
ZZP-ers in de zorg
Dan hebben we het over de ZZP-ers in de zorg, mensen die veelal na jaren actieve dienst in een ziekenhuis of een thuiszorginstelling dan wel een verpleeg- of verzorgingshuis hebben gekozen voor een bestaan als zelfstandig ondernemer in de zorg. Ervaren mensen die geen zin meer hebben in werken in een zorginstelling met haar eigen bureaucratische werkelijkheid. Zorgexperts die geen zin meer hebben in stopwatchzorg maar hun vak willen uitoefenen zoals ze vinden dat het uitgeoefend behoort te worden.
In Nederland zijn momenteel ongeveer 12.000 ZZP-ers in de zorg geregistreerd. Ja, u leest het goed, twaalfduizend ZZP-ers in de zorg! Wat gaan deze mensen doen als de inkomsten uit de PGB-zorg opdrogen?
Motivatie
Ik zie weinig aanleiding om te verwachten dat ZZP-ers in de zorg terugkeren naar de instellingen waar ze vandaan kwamen. Onderzoek in opdracht van het ZorgInnovatiePlatform heeft aangetoond dat medewerkers in de zorg zich van andere werknemers onderscheiden. Medewerkers in de zorg zijn intrinsiek gemotiveerd, ze zijn doorgaans erg loyaal en gezagsgetrouw, en zij zijn enigszins behoudend. Je mag ervan uitgaan dat deze mensen niet lichtvaardig besloten hebben om de zekerheid van een dienstverband bij een zorginstelling in te ruilen voor een onzeker bestaan als zelfstandige in de zorg. Zij nemen niet zo maar afscheid van hun werkgever en hun collega’s.
Tekort aan professionals
Wat staat ons met de ZZP-ers in de zorg dan wel te wachten? Terwijl hun werkgelegenheid in de PGB-zorg per 1 januari 2012 wegvalt – niet als gevolg van een of andere economische crisis maar door bewust kabinetsbeleid – mogen zij tot januari 2013 geen zorg in natura leveren. Nu is werken als zelfstandige in de zorg toch al geen vetpot. Dus geld om een jaar gedwongen niets doen te overbruggen is er niet.
Hiermee lopen we het risico dat een substantieel aantal van deze 12.000 professionals de zorg definitief vaarwel zegt. Laten we zeggen ongeveer twee derde. En de staatsecretaris maar haar stinkende best doen om de beloofde 12.000 verpleegkundigen en verzorgenden uit haar hoed te toveren. Dan kunnen we aan het einde van deze kabinetsperiode de eindbalans opmaken: dan zijn we bijna evenveel verpleegkundigen en verzorgenden kwijtgeraakt als dat er bijgekomen zijn.
Onbedoelde neveneffecten
Het onbedoelde neveneffect van de maatregelen is dat het zelfstandig ondernemerschap in de zorg dat we allemaal – óók de politiek en de minister – zo bepleiten, in de kiem gesmoord wordt. Dat krijg je als de minister roept dat zelfstandig werken in de zorg mogelijk is, terwijl de staatsecretaris de ZZP-er in de zorg een doodsklap geeft. Dat noem ik nog eens ‘jezelf inzetten voor de publieke zaak’.
Lees ook:
Begroting VWS kritisch ontvangen
Miljoenennota 2012: plannen voor de zorg
Stijgende premie en eigen kosten in de zorg
Menzis: zorgpremie wordt nog hoger
Blogs Prinsjesdag 2011:
Koersvast in onzekere tijden? – Eelke van der Veen
Laat de echte Mark Rutte opstaan – Ewoud Nysing en Willem Wansink
Tijd voor een zorgakkoord – Jan de Vries
Buikriem strakker, nu het hoofd vrijer – Robbert Huijsman
“Wie zelfstandig wil werken, kan dat doen.” – Margo Brouns
Geef professionals de ruimte – Peter Paul van Benthem
Moeilijker kunnen we het voor u niet maken – Henk Nies
Een kleine voetnoot in de miljoenennota met gigantische gevolgen – Jacques Loomans
Laat de ggz efficiencywinsten boeken – Marleen Barth
Koersvast op ramkoers – Gerard van Pijkeren