De programmabrief AWBZ laat zien dat de verzorgingsstaat aan haar einde komt. Dat blijkt ook uit veel andere maatregelen van het kabinet.
Nieuw tijdperk
We gaan naar een tijdperk met andere waarden: minder zekerheid, meer voor jezelf zorgen, meer zelf oplossen, meer eigen verantwoordelijkheid en een ander arbeidsethos (al is dat soms tegen heug en meug in; denk aan de discussie over langer werken). De beleidsmaatregelen in deze richting lijken een ‘ding’ van dit kabinet, maar ze hangen al lang een tijdje in de lucht. En – sterker nog – wat zich in Nederland aftekent, gebeurt ook in andere Westerse landen.
Afbouw AWBZ
De Nederlandse overheid laat nog geen consistente koers voor de toekomst zien. Ook de programmabrief niet. Door de oogharen heen zie je het begin van het afbouwen van de AWBZ, hier en daar wat lapwerk, stukken doorschuiven (volgens sommigen afschuiven) en tegen vrij hoge kosten een deel van ons nationale zorgerfgoed (de intramurale zorg) restaureren. Dat lijkt me niet het wenkend perspectief van een nieuw tijdperk waar we vol ambitie aan beginnen.
Internationaal beleid
Ik heb daarom eens internationaal gekeken, naar wat daar gezegd wordt over hoe een toekomstbestendig stelsel van langdurige zorg ingericht moet zijn. De OESO gaf enkele weken geleden in haar rapport Help wanted? Providing and paying for long-term care een paar richtingen aan: 1. Bevorder zorg aan huis en zorg in de samenleving. 2. Werk aan hogere arbeidsproductiviteit 3. Bevorder gezond ouder worden en preventie. 4. Organiseer dat zorg over sectoren mogelijk is (ketenzorg). 5. Verbeter de efficiency van bestuursstructuren door informatiestromen op elkaar af te stemmen, goede informatieplatforms voor zorggebruikers te ontwikkelen, gegevens te delen tussen overheden en instanties en richtlijnen te ontwikkelen voor besluitvorming op locaal niveau. Zinnige zaken, die we best zelf hadden kunnen bedenken, maar die het niet gaan worden bij het zittende kabinet.
Visie
Wat nodig is bij een nieuw tijdperk, is vooral ook een visie die een zittend kabinet overstijgt. Een visie, die redeneert vanuit wat mensen (burgers, cliënten, zeg maar Henk en Ingrid) met hun leven willen en wat hen daarbij helpt. En hoe die visie is? Mij spreekt de visie van het LOC, Zeggenschap in zorg erg aan: het gaat om de gezondheid van mensen, de waarde die zij voor zichzelf en voor anderen hebben. Het kabinet en vooral de Staatssecretaris zouden sterk zo’n visie moeten uitdragen om daarmee de toon te zetten in het maatschappelijke debat over de langdurende zorg en het tijdperk na de verzorgingsstaat. Moeten ze nog wel wat doen aan die beleidsbrief!