Achtentwintighonderd deelnemers, vier plenaire bijeenkomsten, vijf dagcursussen en twintig deelsessies, de openingsdag van het internationale kwaliteitscongres van IHI/BMJ in de RAI in Amsterdam was overladen, maar inspirerend. Een impressie.
Officieel
Woensdagochtend werd dit internationale kwaliteitscongres van IHI/BMJ in de RAI in Amsterdam namens de twee Nederlandse gastheren Inspectie en ZonMw officieel geopend door Inspecteur Generaal Gerrit van der Wal. De twee auditoria (met video verbonden) zaten vol met de 2800 deelnemers. Dit was een dag met vier plenaire bijeenkomsten en keuzemogelijkheden uit totaal twintig sessies en vijf dagcursussen. Dit betekent dat ik alleen maar een impressie kan geven van wat ik zelf heb meegemaakt en dat anderen een heel andere dag kunnen hebben ervaren.
Fukushima
Tijdens de lunch was er een ingelaste bijeenkomst met een live-videoverbinding met een ziekenhuis in Fukushima in Japan. Twee artsen vertelden wat medische zorg tijdens zo’n grote ramp (een giga-aardbeving, een giga-tsunami en dan nog een kernramp) betekent, wanneer alles ontwricht is en b.v. de hele eerstelijnszorg ineens wegvalt. Niet alleen moeten de vele gewonden worden opvangen, maar ook het gewone leven met de “gewone zorg” gaat door (er worden baby’s geboren, er zijn mensen ernstig ziek en er gaan ook mensen gewoon dood!). Zorgverleners hebben extreem zware dagen, maar werken onvermoeibaar met grote inzet en vaak persoonlijke moed. Belangrijke aandachtspunten zijn de alertheid dat posttraumatische stress vaak pas later optreedt, dat ook zorgverleners moeten worden opgevangen en vaak veel te lang doorgaan en dat de vele toegestroomde ongevraagde hulpkrachten niet echt helpen. De Japanse artsen gaven aan dat de wereldwijde aandacht wel erg belangrijk voor hen was. Het was een indrukwekkend intermezzo en het relativeerde de problematiek waar dit congres over gaat als je met eigen ogen ziet hoe groot de verwoestingen zijn en hoe lang de wederopbouw nog gaat duren.
Leiderschap
Maureen Bisognano, CEO van het Institute for Healthcare Improvement was de eerste plenaire spreker over “all learn, all teach”. Zij is al jaren mijn grote voorbeeld. Ze riep op tot leiderschap maar dan op een nieuwe manier: met een visie vanuit de patiënt, met kwaliteit en veiligheid als kerntaak, dichtbij het primaire proces, betrokken bij de professionals, de patiënt betrekkend in de zorg, bij de projecten en bij het beleid (patiënten zijn de grootste “untapped resource”). Maureen geeft altijd weer nieuwe voorbeelden. Ik noem er twee: “multidisciplinary huddles, zoals in de sport”: kom als team steeds even bij elkaar voordat je samen aan het werk gaat op de SEH, de OK, de IC, de afdeling: het bevordert teamverband, onderlinge communicatie, overdracht, persoonlijke betrokkenheid, en houdt ieder scherp over waar het om gaat: de beste zorg voor de patiënt. Haar tweede voorbeeld was: “Walk the frontline”: iedere leidinggevende van hoog tot laag loopt regelmatig met een patiënt mee en wisselt met de collega’s uit hoe dat is ervaren. Dit helpt enorm om patiëntgecentreerd management en leiderschap te stimuleren.
Kwaliteit en kosten
Zelf heb ik een sessie geleid waar de CEO van de NHS in Engeland (Bernard Crump) en prof. Gert Westert van IQ in Nijmegen lieten zien wat de besparingsmogelijkheden zijn als kwaliteit en veiligheid ziekenhuisbreed worden doorgevoerd. In essentie komt het neer op terugdringen van de grote variatiebreedte in diagnostiek en behandeling, voorkómen van schade voor de patiënt (complicaties, infecties, ongeplande heropnames, medicatieproblemen, enz.), en het toepassen van de logistieke principes uit het bedrijfsleven (“lean management”). Op tal van plaatsen wereldwijd is aangetoond dat het kan, we weten ook hoe het moet, maar implementatie blijkt het grote probleem en daarna verspreiding van de resultaten binnen de ziekenhuizen en tussen de ziekenhuizen (“leren van elkaar”). Het is de grote uitdaging voor bestuurders en leidinggevende professionals om kwaliteitsverbetering en kostenreductie niet langer als een belemmering voor elkaar te beschouwen (“kostenreductie geeft kwaliteitsverlies”, en “kwaliteitsverbetering lukt niet als er bezuinigd moet worden”). Integendeel: de noodzaak van kostenreductie moet met de ervaringen die we nu hebben opgedaan juist leiden tot extra prikkel om kwaliteit en veiligheid ziekenhuisbreed aan te pakken om juist daarmee de zorg te verbeteren, maar ook te voldoen aan de financiële taakstelling. (“Costs as driver for quality”). Het kan, het moet.
Nog wel een paar belangrijke randvoorwaarden: visionair en betrokken leiderschap, kwaliteit als strategie doorvertalen naar operationele doelstellingen, aanbieden van training en begeleiding (“het gaat niet vanzelf”), vieren van resultaten, open zijn over de wijze waarop bezuinigingen worden “gecasht” en wat dit voor medewerkers betekent.
Checklisten
Via een live videoverbinding motiveerde Atul Gawande vanuit de VS hoe checklisten kunnen helpen om de grote complexiteit van de zorg te lijf te gaan. Ook in de zorg helpen checklisten om te garanderen dat, wat op cruciale momenten in de zorg voor de patiënt nodig is en wat we ook met elkaar hebben afgesproken, ook allemaal is gebeurd. Vergeten van één ding, b.v. stoppen van antistolling, of een allergie, of toedienen van medicatie, of identificatie van de patiënt, of de goede kant van de operatie kunnen voor de patiënt desastreuze gevolgen hebben. Hij noemde het succesvolle onderzoek van het AMC naar de Surpass-checkliststen (reductie van mortaliteit van 1,5 naar 0,8%, met vermindering van complicaties met 30 procent). De zorg is zo complex geworden: we kunnen niet meer zonder. Bovendien bevorderen checklisten onderlinge samenwerking en communicatie en houden ze ons nederig (“we maken nu eenmaal fouten”).
Er is nog veel meer te vertellen, bijvoorbeeld over de speciale dag voor CEO’s, die met elkaar worstelden hoe ze in hun ziekenhuizen de vertaalslag moeten maken en wat dat voor henzelf betekent. Het ziekenhuis Virgina-Mason in Seattle, VS, is ook voor ons een aansprekend voorbeeld. Dat alles voert nu te ver. Deze blog is al lang genoeg en er komen nog twee dagen.
Voor ik het vergeet: de “Dutch Corner”, georganiseerd door ZonMw, is een groot succes. Wordt vervolgd.
Wim Schellekens, hoofdinspecteur curatieve gezondheidszorg
International Forum on Quality and Safety in Healthcare, RAI, Amsterdam, 4-8 april 2011
Better Health, Safer Care, Lower Costs (1)
Better Health, Safer Care, Lower Costs (2)