Patiëntveiligheid mag op papier goed beschreven zijn, de praktijk loopt nog achter de feiten aan. Dat was de conclusie van het symposium ‘Veiligheid en transparantie in zorg en opleiding’, dat donderdag 30 juni door het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch werd georganiseerd.
Confronterende spiegel
Tijdens het drukbezochte symposium kregen de aanwezige ziekenhuisbestuurders en kwaliteitsmedewerkers geen nieuwe, maar wel een confronterende spiegel voorgehouden. “Het is niet helder wie waar verantwoordelijk voor is en medewerkers in de zorg zijn nog te weinig kritisch,” sprak Pieter van Vollenhoven, oud-voorzitter van de Raad voor de Onderzoek. “Zolang die kritische blik , dat risicobewustzijn, er niet is, kan de zorg niet veilig zijn.”
Patientveiligheid is ook volgens cardioloog Marcel Daniëls, voorzitter van de Raad van Kwaliteit van de Orde van Medisch Specialisten, nog lang geen vanzelfsprekendheid. Hij stelde dat er weliswaar veel instrumenten zijn gekomen om de zorg veiliger te maken (checklisten, volumenormen, leidraden), maar dat deze nog niet zijn ingebed in het handelen van het individu. “De ‘veilige specialist’ is zich voortdurend bewust van de risico’s van hulpmiddelen en omstandigheden. Hij vertrouwt op de richtlijnen durft af te zien van risicovolle operaties en weet wie in de keten de regie voert,” zo hield hij de aanwezigen voor.
Gebrek aan transparantie
Vele ogen waren gericht op Paul Levy, de Amerikaanse oud-directeur van het Beth Israel Deaconness Medical Center in Boston die bekend werd van zijn blog Running a hospital (inmiddels NOT running a hospital). Levy toonde enkele jaren geleden op onorthodoxe wijze de kracht van openheid aan door het aantal vermijdbare infuusinfecties in zijn ziekenhuis zonder overleg met de medische staf realtime online te zetten op zijn blog. “Ze hadden net daarvoor besloten om het aantal infecties drastisch omlaag te brengen. Ik vond het wel een goede stok achter de deur.” Doordat de hele wereld kon meekijken, deden de medewerkers van de bewuste afdelingen inderdaad extra hun best. Het aantal vermijdbare infecties daalde binnen afzienbare tijd. “Dat succes sloeg over op andere afdelingen die ook het aantal vermijdbare schades wilde terugbrengen. Zo raakte iedereen in het ziekenhuis betrokken bij het thema.”
Ambities
Willy Spaan, bestuursvoorzitter van het Jeroen Bosch Ziekenhuis, liet zich door de transparante werkwijze van Levy inspireren. Spaan ambieert het meest patiëntgerichte en veilige ziekenhuis van Nederland te zijn. “Daarbij is transparantie onontbeerlijk,” zegt Spaan. “Veiligheid en kwaliteit staan bij ons bij elke vergadering op de agenda, niet alleen bij de Raad van Bestuur, maar ook bij staf- en clustervergaderingen. Binnen de Raad van Toezicht is een kwaliteitscommissie die vier tot zes keer per jaar bijeenkomt.” Met het cultuurprogramma ‘Doe gewoon; gewoon doen’ worden medewerkers geconfronteerd als er zaken misgaan, maar ook geïnspireerd iets aan de oorzaak van het probleem te doen. Met interne vakgroepaudits en veiligheidsrondes door de Raad van Bestuur de awareness rondom het thema groot blijven. “Het feit alleen al dit cultuurprogramma door de medische staf is geïnitieerd, geeft aan dat veiligheid zeer serieus wordt genomen,” aldus Spaan.
Transparantie schept vertrouwen
Floris Deckers, CEO van Van Lanschot Bankiers, leek een vreemde eend tussen de sprekers, maar legde pijnlijk bloot hoe gebrek aan transparantie het bankwezen in zwaarweer heeft gebracht. “Bij banken is het veronderstelde vertrouwen niet alleen omgeslagen in twijfels ten aanzien van de financiële basis van het bankbedrijf, maar ook in een publiek wantrouwen in de integriteit van de beoefenaren van het vak. Dat is funest voor een organisatie. Transparantie is voor zowel het bankwezen als voor ziekenhuizen de enige weg naar een gefundeerde vertrouwensrelatie met de klant.”
Het symposium maakte onderdeel uit van het openingsprogramma van het splinternieuwe ziekenhuis, dat vorige week geopend werd door prins Willem Alexander. Andere sprekers waren oud-minister Ab Klink, Schiphol-topman Jos Nijhuis, hoogleraar gezondheidspsychologie Jozien Bensing, specialist patientveiligheid Marjo de Jager van het JBZ, mission manager van de NASA Scott Higginbotham, piloot en veiligheidstraianer van Wings of Care Tames Oud en internist/opleider Paetrick Netten van het JBZ.
