De Gezondheidsraad heeft maandag 5 september het advies ‘Laaggeletterdheid te lijf’ aangeboden aan minister Schippers van VWS. Hierin gaat de Gezondheidsraad in op gezondheidsvaardigheden en de problemen die de 1,5 miljoen laaggeletterden in Nederland op dit gebied ondervinden.
Betere zorg
Wat moet er concreet gebeuren en gedaan worden om deze mensen van betere zorg te voorzien? Hierover ging het debat maandagavond in De Balie met voorzitter van de Gezondheidsraad Louise Gunning, voorzitter raad van bestuur van CZ Zorgverzekeraars Wim van der Meeren, algemeen directeur stichting Lezen en schrijven Margreet de Vries, algemeen directeur van de NPCF Wilna Wind en Roy Beijeart, huisarts en patiëntenvoorlichter NHG.
Zelfredzaamheid
Het ministerie van VWS noemt in haar beleidsdoelstellingen prominent de keuzemogelijkheden van de burger. Ze verwacht van burgers dat zij zelf zaken regelen rondom de zorg die zij nodig hebben, zich informeren en keuzes maken. Echter voor zelfredzaamheid zijn vaardigheden nodig die zo’n 1,5 miljoen laaggeletterden niet bezitten. Daarbij komt dat laaggeletterden over het algemeen meer gebruik maken van gezondheidszorg.
Lezen en schrijven
Gunning noemt als een reden voor het uitbrengen van het advies dat dit kabinet lezen en schrijven heeft benoemd in het regeerakkoord. Daarin staat dat iedere Nederlander over voldoende basisvaardigheden moet beschikken om in onze samenleving goed te kunnen functioneren, waaronder lezen en schrijven. Er wordt vanuit gegaan dat iedereen kan lezen en schrijven, maar daarbij wordt een grote groep over het hoofd gezien.
Bewustzijn
Zorginstellingen en zorgverleners moeten zich bewust worden dat anderhalf miljoen mensen niet of slecht kunnen lezen en schrijven. Zij moeten het taalgebruik hierop aanpassen, studenten erop wijzen, in de eigen praktijk nadenken welke dingen beter verteld in plaats van geschreven kunnen worden.
Kijk- en luistergeld
Gunning adviseert dat er kijk- en luistergeld wordt ingevoerd. Dit zou in de DBC opgenomen moeten worden. Dokters moeten volgens haar namelijk tijd hebben om rustig te praten en te luisteren. Het huidige zorgstelsel is zo ingericht dat verantwoordelijkheden bij patiënten zijn neergelegd zoals levensstijl. Mensen moeten informatie kunnen vinden en gebruiken om beslissingen te nemen; dit wordt over het hoofd gezien, aldus Gunning.
Untitled from Stichting Lezen & Schrijven on Vimeo.
Misverstanden voorkomen
Huisarts Roy Beijeart: “We stellen vaak veel te veel vragen waardoor patiënt niet meer aan het woord komt. Ook de computer is hindernis; veel aan het typen en weinig kijken naar de patiënt.” Misverstanden zijn vaak uit te sluiten door helder te zijn. “Wees als hulpverlener een en al oor en luister naar wat mensen zeggen. Wees alert, vraag of ze alles begrijpen, of er nog vragen zijn.”Beijeart ziet ook een rol weggelegd voor de huisarts als de patiënt nog vragen heeft na een bezoek aan of behandeling door een specialist. Huisartsen zouden ook kunnen testen op geletterdheid en mensen doorverwijzen naar een taalcursus.
Winst zorgverzekeraar
Wim van der Meeren ziet als verzekeraar ook punten voor verbetering. “Met ons marktaandeel betekent het dat zo’n 300.000 verzekerden ongeletterd zijn. Verzekeraar zijn steeds bezig een balans te zoeken tussen kwaliteit en betaalbaarheid. Nu komt zorg niet aan omdat mensen het niet begrijpen. Dit is nog niet goed geregeld.”
