De ‘zorg’: dat abstracte begrip van wat de zorgprofessional aan de patiënt ‘levert’ binnen het grotere geheel van organisaties en systemen. feitelijk gezien betekent ‘zorg’: aandacht, toewijding, zorgvuldigheid. Voor een zorgprofessional betekent het: met aandacht, toewijding en zorgvuldigheid, vanuit contact van mens-tot-mens, proberen anderen ‘zo goed mogelijk’ te helpen.
Oneindig veel voorbeelden
Als we naar de coronacrisis kijken, zien we werkelijk iedereen inderdaad zo goed mogelijk z’n best doen. Vele acties worden bedacht om de schade zoveel mogelijk te beperken. Zoveel mogelijk bedden worden geregeld, zoveel mogelijk apparatuur, beschermingsmiddelen en ‘handen aan het bed’. Er wordt zo goed mogelijk gecoördineerd, cijfers worden bijgehouden en er worden richtlijnen bijgesteld of nieuwe geschreven. Er zijn oneindig veel voorbeelden van ‘zo goed mogelijk’, vaak ook met veel toewijding.
Aandacht en zorgvuldigheid
Opvallend afwezig zijn de aandacht en zorgvuldigheid in het contact van mens-tot-mens. Zowel op de overbelaste werkvloer tussen zorgprofessional en patiënt, als tussen werkgever en werknemer. Of tussen opdrachtgever en opdrachtnemer in het geval van bijvoorbeeld eerstelijnspraktijken.
Het is crisis en er is gebrek aan tijd, dat realiseer ik me terdege. Alleen: de afwezigheid van deze zaken speelt al heel lang. Nu in de crisis komen ze in harde thema’s boven drijven. Behandelen of niet behandelen; leven en dood; veilig of onveilig werken. Thema’s die je niet tussen de dagelijkse hectiek door op een goede manier zonder gedegen voorbereiding op tafel kunt gooien.
Weinig aandacht
Ik weet niet hoe het in uw organisatie is, maar als u merkt dat de neiging bestaat zorgprofessionals tot zwijgen te manen of patiënten te bewegen tot een keuze door levensvragen even telefonisch neer te leggen of door een folder op afdelingen te leggen, dan is de kans groot dat ook bij u intern hiervoor weinig aandacht is geweest. Het is niet vreemd, want de aandacht en zorgvuldigheid van persoonlijk contact zijn steeds verder weggezakt in onze wens nóg meer nóg beter te doen. We hebben als het ware de zorg uit ons stelsel gehaald in onze poging om het goede zo goed mogelijk te doen.
Ruimte voor moeilijke keuzes
Het lastige is dat manier waarop een patiënt of werknemer benaderd wordt van invloed is op de keuzes die hij zal maken. Vanuit rust en persoonlijk contact ontstaat ruimte voor moeilijke keuzes. Vanuit een haastige boodschap-op-afstand ontstaat angst. Dat is een slechte raadgever die niet zelden leidt tot ongezonde en ook duurdere keuzes. Een onderbelicht gevolg van de manier waarop we onze zorg hebben ingericht en waar, zover ik weet, nog geen onderzoek naar is gedaan.
Bovengemiddelde moed
Het aandachtig bespreken van ingewikkelde, beladen thema’s in contact van mens tot mens vraagt bovengemiddelde moed. We krijgen de zorg niet binnen één dag terug in het stelsel. Zeker niet tijdens een crisis. Maar we kunnen als bestuurders wel vandaag nog beginnen met het terugbrengen van aandacht en zorgvuldigheid in contact van mens-tot-mens. Het enige dat het vraagt is de moed om vanuit rust moeilijke thema’s bespreekbaar te maken. Moedig leiderschap heet dat. Doet u mee?
Maartje Goverde
Bestuurder Stichting Uitblinkers