Zorg na corona: ‘wil niet’ ligt op het kerkhof en ‘kan niet’ ligt ernaast

Er komt een enorme uitgestelde zorgvraag op de ziekenhuizen af waar onvoldoende capaciteit voor is. Dat was al zo als gevolg van de vergrijzing en afnemende personele capaciteit, en dat wordt veel omvangrijker als gevolg van de uitgestelde vraag. Daarbij blijft de zorgverzekeraar kritisch, ook na coronacrisis, zo stelt Olivier Gerrits. Dus een grote verhoging van de zorgkostenplafonds ligt niet in het verschiet.

Zorg op de juiste plek, dat is waar de zorgverzekeraars mee zullen komen. Dat vraagt om een aantal heroverwegingen in de curatief somatische zorgsystemen. Als we even uitzoomen en reflecteren, kunnen in ieder geval de volgende vier verbeterrichtingen benoemd worden. Het gaat dan om de regionalisering, de governance structuur, het LOGEX honorarium model, en integraal capaciteitsmanagement.

Regionalisering

Ten eerste moeten de initiatieven op het gebied van regionalisering een ongekende doorstart en versnelling krijgen. Regionalisering is vaak blijven steken op gevestigde belangen. Zorg op de juiste plek, zoals we het ook wel noemen, is tot op heden meestal afhankelijk van visionaire bestuurders. Hun initiatieven moeten een belangrijke verbreding krijgen. De bestaande initiatieven, meestal gefinancierd vanuit de zorgverzekeraars danwel ZonMW (vouchers), zullen een doorstart moeten krijgen. Ze moeten als basis kunnen gelden voor nieuwe initiatieven. In dat kader zijn de goede ervaringen die zijn opgedaan met een transitiemonitor en de classificering met de Adjusted Clinical Groups van groot belang.

Governance

Voor die regionalisering is een besluitvaardig ziekenhuis nodig. Daar moeten portfoliokeuzes worden gemaakt. Dat is niet eenvoudig omdat een ziekenhuis een raad van bestuur kent met daarnaast een MSB waar de belangrijkste stakeholders aan gelieerd zijn. Die belangen lopen soms parallel, maar niet altijd. Zie bijvoorbeeld het conflict in de Achterhoekse ziekenhuizen. De huidige governance staat soms besluitvaardigheid in de weg. Raden van bestuur en MSB’s zullen hoe dan ook versneld tot portfoliokeuzes en herinrichtingskeuzes moeten gaan komen, samen met hun ketenpartners.

LOGEX honorarium model

Een centrale rol in de huidige MSB’s is weggelegd voor het LOGEX honorarium model. Dat is een productiegerichte benchmark op grond waarvan het honorarium wordt verdeeld binnen het MSB. Het is een reflectie van de tijd voor de corona crisis. Dit model staat in de weg van de voorliggende grote portfoliokeuzes. Het is productiegericht. Outcome of andere prestatie-indicatoren zoals samenwerking spelen een ondergeschikte rol in het model. Dat is daarmee niet houdbaar naar de toekomst toe. Het is niet lastig om honorarium te verdelen op meer toekomstgerichte competenties zoals kwaliteitsindicatoren, samenwerken, substitutie van zorg, en communicatie. Eigenlijk is behoefte aan een “gewoon” competentiemanagement systeem zoals we dat al jaren kennen in de publieke sector en het bedrijfsleven.

Integraal capaciteitsmanagement

Tenslotte is behoefte aan een professioneel ingericht capaciteitsmanagementsysteem. De afgelopen jaren is dit een vakgebied geworden. Dat moet nu versneld naar volwassenheid. Anders dan de operationele benadering die hierin vaak wordt gekozen van informatie en dashboarding, gaat het hierbij met name om de tactische inrichting (taken/verantwoordelijkheden/bevoegdheden) en strategische keuzen (portfolio beleid).  Daarmee zijn we weer terug bij de governance.

De tijd van ‘dat willen we wel maar niet nu’ is dus voorbij als het om zorg op de juiste plek gaat. Of zoals een spreekwoord zegt: ‘wil niet ligt op het kerkhof en kan niet ligt ernaast.’

Joost Zuurbier
Programmaleider Erasmus Centrum voor Zorgbestuur en directeur van Q-Consult Zorg en Casemix