De NZa ziet dat de gedeclareerde bedragen aan dure geneesmiddelen met 9,9 procent toenamen in 2018 tot 2,27 miljard euro. Het aandeel dat deze medicijnen uitmaakt van de totale uitgaven in de specialistische zorg groeit van 6,8 procent in 2012 naar 9,5 procent in 2018. Er gaat vooral veel geld naar dure kankermedicijnen (bijna de helft van de uitgaven aan dure geneesmiddelen), maar ook naar middelen voor reumapatiënten (een kwart).
Meer patiënten
Dat er al zes jaar meer geld gaat naar dure geneesmiddelen, komt volgens de NZa vooral door een toename van het aantal patiënten. In 2018 kregen 294.537 patiënten dure geneesmiddelen, 11 procent meer dan in 2017. De uitgaven aan dure geneesmiddelen per patiënt daalden juist met 2 procent. De toezichthouder verwacht dat de totale kosten zullen blijven stijgen, omdat er weinig patenten vervallen en er meer nieuwe dure geneesmiddelen aankomen.
Duurste medicijnen
Het medicijn met de hoogste totale uitgavenpost was in 2018 net als in 2017 adalimumab, een anti-reumamedicijn waar in dat jaar 215 miljoen euro werd besteed. Het duurste middel qua uitgaven per patiënt was stofwisselingsziektemedicijn sebelipase alfa, dat per patiënt ruim 1 miljoen euro kostte in 2018.
Onderhandelen
Volgens de NZa doen zorgverzekeraars en ziekenhuizen al hun best om de uitgaven te beperken door scherper te onderhandelen. Zorgverzekeraars spreken lagere contractprijzen af voor de geneesmiddelen en ziekenhuizen proberen daarom ook lagere inkoopprijzen te bedingen bij fabrikanten. Dat lukte volgens de NZa-monitor ook.
Volumes beheersen
De toezichthouder wijst erop dat de volumes en daarmee ook de kosten nog beter beheerst kunnen worden door meer in te zetten op gepast gebruik, het inzetten van een medicijn bij de patiënten die er het meeste voordeel van hebben. Hoewel de NZa stelt dat vrijwel alle ziekenhuizen hier projecten voor hebben opgestart en zorgverzekeraars afspraken maken over gepast gebruik, valt er nog een wereld te winnen, meent de toezichthouder. De ziekenhuizen geven in het onderzoek van de toezichthouder namelijk in meerderheid aan dat ze in het verbeteren van gepast gebruik niet slagen, wegens onvoldoende tijd, geld en informatie.
Dus wil de toezichthouder dat het Zorginstituut, branchepartijen, zorgverzekeraars en zorgaanbieders afspraken gaan maken om meer actuele informatie te gaan delen.
Zorgverzekeraars
Van zorgverzekeraars verwacht de Zorgautoriteit dat die hun inkoopinformatie beter delen met de zorgaanbieders, zodat artsen weten of een geneesmiddel selectief bij enkele ziekenhuizen is ingekocht of niet. Dat moeten ze dan vervolgens ook duidelijker aan patiënten communiceren.
Invloed
In de monitor wijst de NZa in het licht van oplopende uitgaven aan dure medicijnen ook op de invloed van de farmaceutische industrie op inkoop- en voorschrijfbeleid. Uit een enquête van de NZa onder zorgaanbieders blijkt dat 78 procent van hen vindt dat het noodzakelijk is om de invloed van de farmaceuten te beperken. De ziekenhuizen geven aan dat bij minder dan een derde van hen er iemand intern op de hoogte is van werkrelaties tussen zorgprofessionals en farmaceutische ondernemingen.
De zorgverzekeraars zien volgens de NZa dat de farmaceutische industrie zorgaanbieders beïnvloedt met het doel om voorschrijven van bepaalde geneesmiddelen te bevorderen. Zo worden midden tijdelijk gratis verstrekt, wordt onderzoek gefinancierd, worden zorgaanbieders op de hoogte gebracht van praktijkvariatie tussen instellingen, wordt invloed uitgeoefend om een middel in de behandelrichtlijn te krijgen en zijn er lobby- en marketingactiviteiten.
Inkoopbeleid
De betaalbaarheid staat onder druk, concludeert de NZa. Volgens de toezichthouder kan daar wat aan gedaan worden via betere prikkels in het inkoopbeleid. Op dit moment is de NZa bezig met een onderzoek naar of de inkoopmarkt beter ingericht kan worden. De resultaten daarvan worden in het najaar verwacht.
Volgens de NZa is er kans op verdringing van andere zorg als de kosten van dure geneesmiddelen een steeds groter deel van het geheel uitmaken. Al ziet de toezichthouder ‘daar nog geen concrete aanleiding voor’.
‘Goed nieuws’
Over die laatste conclusie reageert de geneesmiddelenindustrie positief. “De toegang tot verzekerde medicijnen in het ziekenhuis is niet in het geding is. Dat is goed nieuws voor patiënten”, zegt Gerard Schouw, directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG). De ontwikkeling van prijzen en uitgaven herkent Schouw. Die conclusies komen volgens hem ook voor in een rapport van Deloitte in opdracht van de VIG dat deze week zal worden gepubliceerd.
Schouw stelt wel dat het toenemende aantal patiënten en de toestroom van nieuwe innovatieve medicijnen vragen om herijking van het systeem van beoordeling en vergoeding. “Later dit jaar komt de VIG met voorstellen hierover. We moeten dat samen met de betrokken zorgpartners in de steigers zetten. De tijd dringt.”
Ja én. Moeten we weer de discussie gaan aanzwengelen wat een mensenleven waard is.
Dat medicijnen duur zijn is een direct uitvloeisel van ons kapitalistisch economisch systeem.
Als aandeelhouders van farmaceuten met 100 jaar hun investering terug willen hebben gaan de kosten drastisch omlaag. Alleen ze willen binnen 5 jaar hun profijt hebben van de investering dus zijn de prijzen astronomisch hoog.
En het is gewoon te makkelijk om een verlopen patent van een medicijn te vernieuwen.
Pak de weeffouten aan in het systeem en ga niet mensen kwantificeren naar economisch nut.