De flink hogere omzet is mede te danken aan hogere tarieven. De daling van het resultaat in de sector wordt volgens Intrakoop vooral veroorzaakt door de forse stijging van personeelskosten. De verwachting is dat deze trend zich de komende jaren voortzet.
Omzetstijging
De omzetstijging heeft twee redenen: meer volume (het aantal cliënten steeg met 3,5 procent) en hogere tarieven – onder andere door verruiming van het Wlz-kader nam de tariefdruk van eerdere jaren af. De omzet in de vvt-sector steeg in 2019 met 7,3 procent. Naar verwachting zal die uitkomen op 19,3 miljard euro.
De sector lijkt hiermee, na een aantal roerige jaren waarin de stelselwijziging centraal stond, terug bij de groeipercentages van voor die tijd, zo blijkt uit de Jaarverslagenanalyse VVT 2019 van Intrakoop en Verstegen accountants en adviseurs. Intrakoop en Verstegen hebben daarvoor 249 jaarverslagen van vvt-organisaties geanalyseerd, goed voor ongeveer driekwart van de totale omzet in de sector.
Personeelskosten
De gestegen opbrengsten en omzetten laten maar één kant van de medaille zien. De bedrijfslasten zijn vorig jaar bijna verdubbeld naar een toename van 8 procent. “Het beeld van de sector is in 2019 niet rooskleurig”, zegt Ruud Plu, directeur/bestuurder van Intrakoop. “En de verwachtingen zijn dat de vvt-sector het in 2020 niet veel makkelijker gaat krijgen. De belangrijkste reden is de enorme stijging van personeelskosten. Dat komt onder andere doordat veel medewerkers uit dienst gaan om vervolgens als zzp’er te gaan werken. Organisaties hebben geen andere keus dan om daarin mee te gaan. Ik gun het zorgmedewerkers van harte, meer geld en meer vrijheid, maar voor veel organisaties komt de grens van de mogelijkheden wel in zicht.”
Incentives
Ruud Plu: “Daarnaast zijn de kosten om het vaste personeel in dienst te houden ook gestegen. Vooral grote organisaties hebben hier last van. Het wordt steeds moeilijker om goed opgeleide medewerkers voor de steeds complexere zorgvraag te vinden en te behouden. De kosten aan incentives daarvoor zijn vorig jaar gestegen met 16 procent.”
De kosten voor inhuur van extern personeel zijn in 2018 (met 18,6 procent) en in 2019 (21,6 procent) explosief gestegen, zo blijkt uit de jaarverslagenanalyse. Zo’n 8 procent van de personeelskosten gaat daaraan op, een bedrag van ongeveer 790 miljoen. In zijn totaliteit zijn de personeelskosten gestegen met 9,3 procent naar een bedrag van 10,3 miljard euro. Er werkten vorig jaar ongeveer 310.000 mensen in onderzochte vvt-organisaties (dat is 174.000 fte).
In 2019 hebben de onderzochte organisaties bijna tienduizend vacatures, waarvan er meer dan de helft moeilijk vervulbaar zijn. Dit zijn vacatures die langer dan drie maanden open staan zonder dat een geschikte kandidaat wordt gevonden. Bijna alle moeilijk vervulbare vacatures (96 procent) zijn cliëntgebonden functies.
Dat de politiek de roep om hogere lonen niet honoreert, zal niet bijdragen aan de oplossing van het probleem, denkt Plu, maar is ook geen doorslaggevende factor. “Het is meer een signaal. De mensen in de zorg werken met hart en ziel. Iets meer geld zal het personeelstekort niet oplossen, maar het zou wel een teken van waardering zijn geweest.”
Ziekteverzuim
Ruud Plu wijst ook op het ziekteverzuim in de vvt, dat in 2019 al hoog was – met zo’n 7 procent het hoogst in de hele zorgsector – en dat in 2020 alleen maar zal toenemen, zo is de verwachting, door corona, de stress en de drukte daaromheen. “Terwijl een procentpunt minder ziekteverzuim de vvt een besparing zou opleveren van zo’n 85 tot 90 miljoen euro, nog los van vervangingskosten en de effecten op productie en kwaliteit van zorg. Het verduurzamen van de arbeidsrelatie met haar huidige ervaren medewerkers is van belang om op termijn structureel het hoofd te kunnen bieden aan de uitdagingen waar de sector op personeelsgebied voor staat.”
Cliëntkosten
Het personeel is niet de enige kostenpost. Verpleeghuizen zagen in 2019 het aantal cliënten toenemen. Naar verwachting komen de totale patiënt- en bewonersgebonden kosten in 2019 uit op ongeveer 590 miljoen euro. Dat is ongeveer 10 procent meer dan het jaar daarvoor. In 2018 lieten deze kosten een stijging zien van 8,7 procent. De kosten voor maaltijden en verblijf (voedingsmiddelen en hotelmatige kosten) gingen omhoog met 5,6 procent en komen naar verwachting uit op 1,1 miljard euro.
Investeringen
Na jaren van teruglopende cliëntaantallen en terughoudendheid van banken bij financiering trokken in 2017 en 2018 voor het eerst de investeringen weer licht aan. Maar in 2019 was er opnieuw sprake van een daling, en wel met 3,4 procent. Die is vooral het gevolg van afnemende investeringen in de belangrijkste categorie. De investeringen in bedrijfsgebouwen en terreinen namen af met 17,8 procent. In totaal is in 2019 voor ruim 670 miljoen euro geïnvesteerd door de onderzochte vvt-organisaties.
