Maar hoe kunnen we omgaan met een soortgelijk probleem in de zorg? Hoe kunnen we met minder regels toch het vertrouwen hebben dat de zorg op een juiste manier gedeclareerd en gefinancierd wordt? Hoe kunnen we in deze onzekere tijden invulling geven aan horizontaal vertrouwen in de zorg?
Meer ruimte voor vertrouwen
Vertrouwen hangt samen met afhankelijkheid en onzekerheid. Het gaat om iets dat belangrijk voor u is maar waarvan u de uitkomst niet volledig kunt controleren. Om de onzekerheid te verminderen, kunt u controlestructuren inzetten. Maar die zijn, zeker in de zorg, vaak kostbaar. Om meer ruimte aan vertrouwen te geven, kunt u afspreken om elkaar te informeren. Het economische voordeel is dat de kosten lager worden.
Mijn ervaring bij de zorgaanbieders is dat er meer behoefte is aan werkrelaties op basis van vertrouwen. In 2020 hadden we te maken met een stijging van de zorgkosten naar € 5.528 per volwassene (bron: zorgwijzer.nl). De covid-19 kosten zijn daar nog niet bij gerekend. Juist nu het spannend wordt en de druk toeneemt, is het van belang niet te vervallen in oud gedrag waarbij wantrouwen de boventoon voert.
Andere invulling toezicht
Wat ik merk, is dat zorgorganisaties op een meer gelijkwaardige manier willen samenwerken met financiers en meer hun eigen verantwoordelijkheid nemen, onder andere op het gebied van het controleren en verantwoorden van geleverde zorg.
Horizontalisering is een belangrijke ontwikkeling in dit proces. Dat wil niet zeggen dat elke vorm van toezicht verdwijnt. Maar wel dat er een andere invulling aan toezicht wordt gegeven. Dit wordt ook wel Horizontaal Toezicht genoemd.
Mijn ervaring met verantwoordingen in de zorg is dat er nog over vele jaren terug moet worden gediscussieerd. Hier krijgt niemand energie van en het levert niets structureel op. Iedereen slaakt een zucht van verlichting als het gelukt is de verantwoording af te ronden.
Wederzijds vertrouwen
Horizontaal Toezicht gaat uit van wederzijds vertrouwen. Dit geeft vanuit het menselijke perspectief een prettig startpunt. Het betekent dat een organisatie transparant moet zijn, verantwoording neemt en aflegt en moet kunnen aantonen dat die voldoende in control is.
Vertrouwen is immers niet af te dwingen, maar wordt verdiend door gedrag. Iets wat je graag doet als je trots bent op wat je doet en dit wilt laten zien. Daarnaast zijn control en vertrouwen complementair aan elkaar. Zonder een basis van beheersmaatregelen heb je geen fundament om het vertrouwen op te baseren en is vertrouwen dus niet mogelijk.
Gezamenlijk doel
Een andere voorwaarde voor het creëren van vertrouwen, is dat alle partijen een expliciet gezamenlijk doel hebben. En dit is iets wat vaak in de praktijk toch lastig is om expliciet te maken. De partijen in de zorg, zoals zorginstellingen en zorgverzekeraars, hebben in principe allemaal hetzelfde doel: goede en rechtmatig zorg leveren aan de patiënt.
Toch zijn er ook verschillen in belangen. Zo is de bekostiging in de zorg op dit moment vooral gericht op prikkels die sturen op productie. En niet op zorg die bijdraagt aan de kwaliteit van leven. De NZA adviseert de minister voor Medische Zorg om hierover met het gehele zorgveld in gesprek te gaan. Als de basis van het systeem beter in lijn is met de belangen van de verschillende partijen, wordt het makkelijker om zorgorganisaties ruimte te bieden voor horizontaal vertrouwen.
Beïnvloeden van vertrouwen
Naar mijn idee is een werkelijke win-win situatie alleen te bereiken door open te zijn over het doel en de best mogelijke gezamenlijke uitkomst te bepalen. Vertrouwen gaat daarmee over het proces zelf. Maar ook over de uitkomst daarvan.
Wat kan een organisatie doen om het vertrouwen beïnvloeden? Allereerst het gedeelde belang zoeken, benoemen, expliciteren en bespreken.
Daarnaast zorgen voor goede informatie-uitwisseling en open communicatie, waarbij de essentiële elementen die de basis vormen voor het vertrouwen, gecontroleerd mogen worden. Zonder deze basis van beheersmaatregelen heb je geen fundament om het vertrouwen op te baseren.
Ook is het voor een organisatie belangrijk om transparant te zijn over intenties, competenties en de omstandigheden. Duidelijk maken van afhankelijkheden en verantwoordelijkheden geeft inzicht in de plekken waar vertrouwen van belang is.
Hoe dan verder?
Om terug te komen op de vraag van het begin hoe u kunt omgaan met uw (pre)puberende kind. Zoals gezegd is een expliciet gezamenlijk doel essentieel voor het creëren van vertrouwen. In dit geval: op een prettige manier samenleven in één huishouden en bespreken wat dat voor u betekent. Daarnaast vraagt het communiceren met een puber om geduld, respect, oprechte interesse en écht luisteren.
Mogelijk kunnen we daar het nodige van leren voor de toepassing in onze dagelijkse zorgpraktijk. Naar welke collega of samenwerkingspartner in de zorgketen ga je deze week echt luisteren om te kunnen bouwen aan wederzijds vertrouwen?
Freek Wegerif