We zijn hard toe aan een nieuw gezondheidscontract

Corona maakt de verschillen tussen groepen burgers groter. Sommigen worden immers door de ziekte en de gevolgen ervan zwaar geraakt – fysiek, mentaal en/of financieel. Terwijl anderen in relatieve rust doorleven. Het virus laat ons zorgsysteem piepen en kraken. Het bepaalt het slagritme van de economie en zet onze bestaanszekerheid op het spel. Corona dicteert onze fysieke leefruimte, van de anderhalve meter choreografie tot thuiswerken en onderwijs op afstand. Het virus zet angst voor besmetting, ziekte en dood centraal in onze dagelijkse sociale werkelijkheid.

Nieuwe fase biedt kansen

In de acute fase van de coronacrisis was het impliciete gezondheidscontract om chaos en overmatige sterfte te voorkómen een juiste reactie. Nu, in de relatieve kalmte van de huidige fase, ontstaat er ruimte om na te denken over het gezondheidscontract van de toekomst.

Dat zien wij, artsen Maatschappij + Gezondheid, als onze taak. Artsen M+G zijn de geneeskundig specialisten in de publieke gezondheid. Eén van onze expertisegebieden is infectieziektebestrijding. Door corona werd onze scharnierfunctie in de maatschappij duidelijker. We hebben de afgelopen tijd keihard gewerkt. Nu spreken we ons uit over de periode die voor ons ligt. Hoe willen wij onze expertise gaan inzetten voor de gezondheid van allen?

De verbinding is het onderscheid

Wij pleiten voor een nieuw gezondheidscontract. Eén dat niet alleen gebaseerd is op ziekte voorkomen en genezen, maar op een veel bredere definitie van gezondheid. Een gezondheidscontract dat niet alleen geldt voor de ouderen en kwetsbaren van onze samenleving, maar voor alle lagen van de samenleving en voor alle leeftijden. Daarmee heeft het ook impact op ons sociale en economische leven. Het is deze nadrukkelijke verbinding die het huidige impliciete gezondheidscontract onderscheidt van het toekomstige expliciete gezondheidscontract.

Veerkracht

Gezond zijn is een breed gedeeld ideaal. Jong, oud, links en rechts; iedereen onderschrijft de waarde van gezondheid. Voor ons artsen M+G is gezondheid meer dan alleen het ontbreken van ziekte. Vrijheid en rechtvaardige gelijkheid zijn ook onlosmakelijk verbonden met gezondheid en veerkracht. Gezondheid is de verbindende factor in een veerkrachtige maatschappij. Gezondheid en veerkracht zien wij als het vermogen om het eigen leven zinvol vorm te geven en om mee te kunnen veren bij voor- en tegenspoed. 

In het nieuwe gezondheidscontract staat de kracht van gezondheid centraal. Het koppelt het belang van het individu aan het belang van het collectief. De samenleving als geheel heeft immers baat bij een behoorlijk levenspeil voor ieder van ons. Of je nu werkt of niet, een huis hebt of dakloos bent, jong of hoogbejaard bent. Want met een gezonde omgeving zijn de baten voor ons allemaal groot: veiligheid, veerkracht en geluk in een stevig sociaal netwerk. 

Gezondheid heeft de toekomst

We onderscheiden vier maatschappelijke krachten die ons naar dit gezondheidsideaal brengen. Deze vier maatschappelijke krachten waarborgen de vrijheid en rechtvaardige gelijkheid. De eerste is koopkracht; de tweede vormingskracht, de derde kanskracht en de vierde bindkracht. Deze vier krachten bij elkaar opgeteld creëren veerkracht in de maatschappij, voor ons allemaal.

Inclusiviteit vereist tolerantie

In het nieuwe gezondheidscontract gaan we uit van inclusiviteit. Niemand valt buiten de boot. Dit uitgangspunt vraagt van onze samenleving tolerantie en flexibiliteit. Het vraagt ook om, waar nodig, de omgeving aan te passen aan inwoners, in plaats van andersom. Het nieuwe contract dient het algemeen belang. Dat betekent niet dat we voor iedereen hetzelfde doen, of dat iedereen hetzelfde krijgt. Gezondheid vraagt om maatwerk. Mensen zijn gelijkwaardig maar niet gelijk.

Dit nieuwe gezondheidscontract bepleiten wij ook met het welzijn van toekomstige generaties in het vizier. Bouwen aan gezondheid is net als onze bescherming tegen het water. We bouwen en verstevigen onze dijken zodat generaties ná ons geen natte voeten krijgen. 

Karine van ’t Land, arts Maatschappij + Gezondheid i.o. Amsterdam UMC, zorgexpert leefkracht + gezondheid Menzis, coördinator minor medisch leiderschap Radboudumc

Igor Ivakic, directeur Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.

Carla Derijck, directeur Koepel artsen Maatschappij + Gezondheid (KAMG).