Normering winstuitkering in de zorg kent veel mitsen en maren

Dat komt naar voren uit onderzoek dat onderzoeksbureau SEO en accountant BDO samen met VWS hebben uitgevoerd.

Aanvullende voorwaarden

Met het onderzoek reageert VWS op berichten over excessieve winsten in de zorg. Om het kind niet met het badwater weg te gooien, wil het ministerie kijken of het aanvullende voorwaarden kan stellen aan zowel de mogelijkheid tot als de hoogte van dividenduitkering door zorgaanbieders. SEO Economisch Onderzoek en BDO hebben hiertoe de zorgaanbieders die binnen het huidige wettelijke kader winst mogen uitkeren onder de loep genomen. Het betreft hier extramurale zorgaanbieders en onderaannemers van intramurale zorgaanbieders binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Jeugdwet.

Financieel gezond

Het algemene uitgangspunt is dat zorginstellingen pas dividend mogen uitkeren als zij financieel gezond zijn. Voor het vaststellen van die financiële gezondheid zijn er volgens de onderzoekers voldoende relevante normen. De onderzoekers noemen in dit verband een positief rendement, een solvabiliteit van dertig procent en minimale liquiditeitsnormen van 1,5 procent.

Geen dividend meer

Van de onderzochte zorgaanbieders boekte zeventig tot tachtig procent een positief en had daarmee dus de potentiële ruimte om winst uit te keren. Maar als de normen voor solvabiliteit en liquiditeit worden losgelaten, dan zou meer dan de helft géén dividend kunnen uitkeren. Van de bv’s in de wijkverpleging valt 64 procent buiten de boot, voor bv’s in de ggz en jeugdzorg is dat respectievelijk 61 procent en 52 procent.  

Onzekerheden

Toch zijn er volgens de onderzoekers de nodige onzekerheden voor wat betreft de reikwijdte van de criteria. Zo bevatten de jaarverslagen van onderaannemers zeer beperkte financiële gegevens. Ze bevatten vaak geen informatie over het resultaat of andere financiële kengetallen. “De onderzoeksvragen konden voor deze groep daarom zeer beperkt beantwoord worden”, bekennen de onderzoekers.

Theorie

Daarnaast merken ze ook op dat de maatstaven voor solvabiliteit, liquiditeit en rendement hun waarde verliezen als aanbieders relatief weinig investeren in kapitaalgoederen. Dit is precies een van de kenmerken van extramurale zorgaanbieders. De analyses maken verder zichtbaar dat ze vooral aanbieders treffen met verhoudingsgewijs lage winsten. Zorgaanbieders die aan de gestelde normen voor financiële gezondheid voldoen hebben gemiddeld genomen een hoger resultaat en hebben dus in theorie meer winst uit te keren.

‘Overwinst’

Dit leidt tot de vraag wat een maatschappelijk maximaal aanvaardbare dividenduitkering is. Het lastige is dat de onderzoekers hiervoor de puur economische term van ‘overwinsten’ hanteren, terwijl de vraag in de kern in een politieke is. Niettemin stellen ze dat het mogelijk is om een norm te stellen voor een maatschappelijk aanvaardbare winstuitkering. De onderzoekers denken daarbij aan een norm op basis van het rendement op geïnvesteerd vermogen óf een norm op basis van de winst als percentage van de omzet.

Vraag

Maar ook deze maatregelen kennen mogelijk negatieve neveneffecten. Zo wordt de prikkel om kosten te besparen minder. Ook kunnen wachtlijsten toenemen, omdat ondernemers minder belang hebben om meer cliënten te helpen. De maatregel ontmoedigt bovendien ondernemerschap. Kapitaalverschaffers zullen minder geneigd zijn in de sector te investeren. Dat gaat ten koste van innovatie en potentiële productiviteitswinst. Een minder aantrekkelijk ondernemingsklimaat kan ook leiden tot minder nieuwe toetreders en daarmee verschraling van het aanbod. Daar komt bij dat beide normen extra administratieve lasten en uitvoeringskosten meebrengen. “Het is de vraag of deze opwegen tegen de mogelijke baten van een norm”, aldus de onderzoekers.