Ook de vrijgevestigde medisch specialisten zijn een belangrijke schakel in het geheel. Elk jaar maakt het onderzoek, de ranking, de conclusies en onze aanbevelingen de tongen los. En die discussie is belangrijk om de urgentie van de problematiek te onderstrepen.
Belemmeringen voor noodzakelijke transformatie
In het algemeen lijkt de financiële gezondheid van de Nederlandse ziekenhuizen stabiel, maar onderliggend kampt de sector met aanhoudende problemen. In de benchmark noemen wij – op willekeurige volgorde – drie belangrijke belemmeringen voor een noodzakelijke transformatie: een zeer beperkte investeringscapaciteit, de primair productiegedreven zorgbekostiging en de complexe verhoudingen tussen medisch specialistische bedrijven (Msb’s) en ziekenhuizen.
Zonder het wegnemen van deze belemmeringen, is er een reële kans dat een ‘zorginfarct’ in termen van niet- toegankelijke noodzakelijke zorg zoals we dat nu al tijdens de coronacrisis zien, structureel wordt.
Maatschappelijke relevantie
Voor ziekenhuizen in het algemeen en voor Msb’s in het bijzonder zijn de gevoeligheid en de maatschappelijke relevantie groot. Dat merken wij niet alleen door de reacties uit de sector zelf, maar blijkt ook uit het sentiment in de media en de politiek. Bepaalde passages uit onze zorgvuldig samengestelde publicatie en daarmee samenhangende uitingen worden daardoor uitvergroot of in een andere context geplaatst.
In sommige gevallen leidt het ons af van de maatschappelijke discussie over het betaalbaar houden van de zorg en dat is zonde. Met bijna 30 miljard euro aan kosten hebben de ziekenhuizen samen met de Msb’s hierin een cruciaal aandeel.
Status van de vrijgevestigde medisch specialist
Wij zien dat Msb’s een positieve bijdrage leveren aan het kanaliseren van invloed en zeggenschap binnen het ziekenhuis. Desondanks constateren wij ook dat er op veel plekken nog geen sprake is van een optimale gelijkgerichte samenwerking tussen Msb’s en de ziekenhuizen. Soms is door vaste budgetafspraken een einde gemaakt aan de productieprikkel, waarmee helaas ook de ondernemende kracht uit de samenwerking verdwijnt.
Onvoorwaardelijke gelijkgerichtheid van belangen van Msb’s en ziekenhuizen is noodzakelijk om de benodigde innovaties, investeringen en transformatie in de gezondheidszorg tot stand te brengen. De politieke druk om een einde te maken aan vrijgevestigde medisch specialisten wordt steeds groter, zo blijkt ook uit de verkiezingsprogramma’s.
Het is wat ons betreft echter zeer de vraag of het schrappen van Msb’s en het in loondienst nemen van alle medisch specialisten de juiste oplossing is. In de praktijk zien wij namelijk ook goede voorbeelden van ondernemerschap waarbij ziekenhuizen en Msb’s samenwerken aan een (financieel) sterke, toekomstbestendige organisatie.
De coronacrisis – hoe verschrikkelijk ook – voedt bovendien de discussie over welke zorg niet gemist kan worden, welke zorg overbodig is en welke zorg op een andere plaats of op een ander moment geleverd kan worden. Op de middellange termijn pleit dit op basis van data-analyse voor vergaande ketensamenwerking en een integratieve benadering, waarbij er juist voor ziekenhuizen en medisch specialisten een regierol is weggelegd vanuit het gezondheidsdenken.
Er zijn wel degelijk oplossingen waarbij ondernemerschap van medisch specialisten via de lijn van het ziekenhuis mogelijk blijft en gelijkgerichtheid en zeggenschap kunnen worden verbeterd. Een professionalisering van de governancestructuur die transparant en eenvoudig is, ligt wat ons betreft hieraan ten grondslag.
Msb’s en ziekenhuizen aan zet
Samen kunnen ziekenhuizen en Msb’s de regie voeren over de transformatie die het Nederlandse zorglandschap nodig heeft. De oplossing ligt voor het grijpen, maar pakken ziekenhuizen en Msb’s deze kans ook? Die vraag zouden zij zichzelf moeten stellen. Het is letterlijk twee voor twaalf, want als de sector zelf niet de slag naar de noodzakelijke doorontwikkeling maakt, loopt de vrijgevestigde status het risico om als kind met het badwater te worden weggegooid.
Chris van den Haak en Vincent Eversdijk
Partners bij BDO en onderzoekers van de BDO-benchmark ziekenhuizen