Kremer: ‘Maatwerk natuurlijk. Het is essentieel om de veerkracht van de samenleving te versterken en de kracht van mensen te blijven benutten. Dat gebeurt nu te weinig. De boodschap is te veel: volg onze maatregelen en het komt goed. Geef mensen kaders waarbinnen ze veel meer zelf kunnen invullen.’
Gommers: ‘In dit verband is het verschil tussen de eerste en tweede coronagolf essentieel. In de eerste waren generieke maatregelen nodig. Er was acute angst en die vormde een drijfveer om iedereen daarin mee te krijgen. Nu, in de tweede golf, is draagvlak veel belangrijker. Dus als je je antwoord op de huidige situatie betrekt, geef ik je gelijk. De maatregelen die worden genomen hebben een enorme invloed op de economie. Dat maakt het heel moeilijk om draagvlak te behouden onder de grote groep die daardoor wordt getroffen.’
Kremer: ‘Daarom pleit ik ervoor dat een appèl wordt gedaan op iedereen in de samenleving om hun rol te pakken. Burgers, bestuurders, professionals, iedereen kan bijdragen door vanuit zijn eigen perspectief mee te denken over het benutten van de veerkracht van de samenleving. Volgens mij is dat ook de reden dat jij bent gaan communiceren.’
Gommers: ‘Dat klopt. Als je gaat zeggen ‘Wij hebben besloten dat’, accepteren mensen dat niet als ze de redenen niet begrijpen. Daarom heb ik gedacht: ik moet meer achtergrond gaan bieden bij de redenen waarom we bijvoorbeeld handen wassen en gezichtsmaskers dragen zo belangrijk vinden.’
Kremer: ‘Dat lijkt een beetje op Hoor mij nou! daar gaat het ook niet alleen over informatie zenden, maar vooral over luisteren naar elkaar en samen aan de slag gaan. Essentieel, want mijn grootste angst is dat we met standaard maatregelen van bovenaf enorm gaan polariseren. We moeten elkaar blijven ontmoeten en begrijpen. We hebben meer verbinding nodig in de samenleving, anders krijgen we bubbels waar we uit elkaar groeien. Hoe zouden we dat kunnen doen?’
Gommers: ‘Wat zou helpen, is een andere invulling van het OMT en meer transparantie over het waarom van de genomen maatregelen. Niet alleen virologen, maar ook jongeren, docenten, economen.’
Kremer: ‘Heel goed, maar ook breder dan dat. Organiseer die verbinding en zet burgemeesters aan tafel met influencers, jongeren met ouderen. Het OMT moet veel meer een dialoogorganisatie worden. Het gaat over meer dan gezondheid en zorg, het gaat over de hele samenleving. De samenleving is solidair met de zorg, maar andersom moet ook.’
Gommers: ‘Je kunt je in dit verband afvragen of wij vanuit de zorg wel voldoende de discussie hebben gevoerd over de vraag waarom we de zorg zo krap hebben ingericht. Waarom hebben we personeelskrapte zover laten komen dat we nu zo hard worden geconfronteerd met de gevolgen ervan? Die discussie mag zeker gevoerd worden. Tegelijkertijd moeten we ook de mogelijkheden voor flexibele inzet verkennen. Denk bijvoorbeeld aan een soort maatschappelijke stage waarin we investeren in basiskennis en vaardigheden op het gebied van zorg voor mensen uit andere sectoren, zodat ze in crises inzetbaar zijn. Dat past bij solidariteit en bij het verbinden waarover jij het had. Het is tenslotte een probleem van ons allemaal.’
Kremer: ‘Kunnen we niet nog een stap verder gaan? De coronacrisis is een complex probleem met meerdere oplossingen en onzekere uitkomsten. We benaderen het nu als een lineair probleem met één oplossing: het vaccin. Wat als dat tegenvalt?’
Gommers: ‘Dan zakken we nog verder weg. Dus moeten we mensen uitdagen om na te denken over de vraag hoe we kunnen leven mét het virus. Hoe zou Nederland er bijvoorbeeld uitzien als je overal een sneltest kunt doen: in winkels, scholen, stadions. Met andere woorden: we moeten het ook hebben over hoe we met elkaar leven met het virus. Ik heb voor mezelf al besloten dat ik me na de coronacrisis ga inzetten voor het milieu.’
Kremer: ‘Dan zitten we op dezelfde lijn. Als we deze crisis op de goede manier aanpakken en een agenda van hoop creëren, denk ik dat we op veel meer fronten in de samenleving goede stappen kunnen zetten.’
Jan Kremer is hoogleraar patiëntgerichte innovatie bij het RadboudUMC en raadslid bij de RVS. Diederik Gommers is en hoogleraar intensive care geneeskunde in het Erasmus MC en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care.
Helaas geen woord over de belangrijkste eerste stap die mensen zelf kunnen zetten: versterken van het eigen immuunsysteem. Laat dat de eerste en belangrijkste regel worden die we moeten volgen. Leer mensen vertrouwen te hebben in het eigen lijf, doe B.v. wat als overheid tegen het knutselvoer in de winkel. En zo zijn er nog talloze gezonde tips. Zie andere websites daarover.