De VNG ziet zich door het advies gesterkt in haar standpunt over de bekostiging van de hulp vanuit Wmo. De gemeenten zijn hierover in conflict met minister Hugo de Jonge van VWS. Dat conflict gaat met name over de huishoudelijke hulp aan ouderen.
De VNG vroeg daarom aan het Expertiseteam om een advies te geven over de rol die gemeenten zouden moeten spelen in de ondersteuning van een groeiende groep thuiswonende ouderen. Het Expertiseteam bestaat uit een aantal wethouders en burgemeesters, aangevuld leden uit raden van bestuur van ouderenorganisaties en zorgaanbieders en voorgezeten door Onno de Zwart van het Verweij-Jonker Instituut.
Toegankelijkheid
Het Expertiseteam stelt dat de huidige Wmo op gespannen voet staat met oorspronkelijke bedoeling van de regeling. “De open toegankelijkheid van de Wmo staat niet in verhouding tot de demografische ontwikkelingen. De overheid kan niet voor alle inwoners alle ondersteuning en zorg blijven organiseren en betalen”, is een van de punten uit het advies. De Wmo ging volgens het team over “meer samen leven, meer samen zorgen”. “We faciliteren een sterke sociale basis, met een explicietere rol voor de samenleving om mensen mee te laten doen. De overheid faciliteert waar ‘gaten vallen’.”
Abonnementstarief
Het lijkt vooral een kritiek op het abonnementstarief dat onder Hugo de Jonge is gaan gelden voor de eigen bijdrage voor hulp uit de Wmo. De vaste eigen bijdrage is bedoeld om ondersteuning vanuit de gemeente betaalbaar te maken voor middeninkomens. Volgens de gemeenten heeft dat een aanzuigende werking op vooral hogere inkomens. Die dragen niet naar vermogen bij en maken de regeling zo een stuk kostbaarder voor de gemeenten. Dit is ook gebleken uit de ontwikkeling van de Wmo in 2018 en 2019. De gemeenten zagen zich gepresenteerd met een rekening van 229 miljoen euro, waarvan ze 145 miljoen gecompenseerd kregen van De Jonge. Iets waar ze zich met hand en tand tegen verzetten.
Geld uit Zwv en Wlz
Het advies bevestigt de ervaring van gemeenten dat zij weinig ruimte hebben om te sturen in de invulling van hun taken in het sociaal domein. Onlangs adviseerde de VNG haar leden om zelf maatregelen te nemen tegen de stijgende kosten, bijvoorbeeld door de eigen bijdrage wel weer inkomensafhankelijk te maken.
Het Expertiseteam raadt dit eveneens aan. Daarnaast zou er geld moeten worden overgeheveld vanuit de Zvw en Wlz, moeten er andere bekostigingsmodellen worden onderzocht en of het Wmo-budget mee kan bewegen met de feitelijke zorgvraag. “Het Rijk dient te investeren in de ontwikkeling van andere bekostigingsmodellen, over alle zorgwetten heen en daar wettelijke ruimte voor te creëren (zoals ‘shared investments’)”, aldus het Expertiseteam.
Overigens stelt het Expertiseteam dat gemeenten ook een eigen verantwoordelijkheid hebben om aan hun sociale taak te voldoen. Ze moeten daarbij vooral veel meer samenwerken, onderling, maar ook met zorgkantoren en zorgverzekeraars.
Het Expertiseteam heeft op 26 november het advies aangeboden aan het VNG-bestuur. “Het bestuur neemt de aanbevelingen over evenals het advies om weer een vorm van inkomensafhankelijke eigen bijdrage Wmo in te voeren”, zo laat de VNG weten.
Bij de decentralisatie onder Martin van Rijn was mevrouw Kriens De eerste om zoveel mogelijk macht bij de gemeentes neer te leggen. ‘Geef ons die taken maar!’. Met als gevolg grote verschillen per gemeente in het toekenningsbeleid. Met de invoering van het abonnementstarief zijn de WMO kosten veel hoger geworden, en VNG vangt daarbij bot bij VWS om mee te gaan in financiering. Hun advies: start een proefproces door het probleem bij de belanghebbenden neer te leggen met een inkomensafhankelijke bijdrage, dan moet die maar gaan piepen en naar de rechter stappen. De vraag is in welke mate belanghebbenden zijn vertegenwoordigd in deze commissie (Iederin?) en of het advies wel onafhankelijk is.
Sowieso moet er een inkomenstoets, ik noem het liever financiële draagkracht, komen voor alle zorg die betaald wordt uit de algemene middelen, ook voor zorg uit de zorgverzekeringswet (zvw). Want ons solidair zorgsysteem kan alleen in stand blijven als de brede en breedste financiële schouders de grootste last dragen door een eigen bijdrage naar financiële draagkracht te betalen.
Ook het eigen risico moet opgesteld worden aan de hand van de financiële draagkracht van de zorgverzekerde.
.
In de tijd van het ziekenfonds betaalden mensen met een hoog inkomen een premie die minstens 2x zo hoog was als nu. In de nieuwe zvw zijn mensen met een hoog inkomen al jaren financieel spekkopers omdat we nu allemaal dezelfde premie betalen. Ook de inkomensafhankelijke bijdrage is nog steeds in het voordeel van de grootverdieners.
.
Ik wil niet terug naar het ziekenfonds stelsel maar wel de kosten beter verdelen naar financiële draagkracht.