Uit een reconstructie in de nieuwe Skipr quarterly komt naar voren dat een flink aantal aanbieders van electieve zorg vlak na de eerste golf stond te trappelen om het stuwmeer aan achterstallige zorg leeg te pompen. Ondanks dit evidente maatschappelijke belang werd hun dadendrang beteugeld door ‘covid-ziekenhuizen’, die een en ander als oneerlijke concurrentie zagen.
Extra capaciteit
Het Antoni van Leeuwenhoek (AvL) bijvoorbeeld bood als gespecialiseerd kankerziekenhuis in antwoord op de eerste coronagolf aan om patiënten over te nemen van omliggende ziekenhuizen. Van dit aanbod werd nauwelijks gebruikgemaakt. Het AvL geeft hier bij monde van woordvoerster Karlijn van Driel in Skipr quarterly een positieve draai aan. “Wij hebben inderdaad extra capaciteit gecreëerd zodat de omliggende ziekenhuizen indien nodig hiervan gebruik zouden kunnen maken. Dat is in beperkte mate ook gebeurd en wij zijn blij dat de ziekenhuizen voldoende capaciteit hadden om zelf de kankerpatiënten de zorg te verlenen.”
Wachtlijst
Deze uitleg laat zich moeilijk rijmen met de wetenschap dat de Nederlandse ziekenhuizen vorig jaar de oncologische zorg met wel 70 procent moesten terugschroeven. Als gevolg hiervan zijn aanzienlijke aantallen patiënten op een wachtlijst terecht gekomen. Volgens schattingen liepen de ziekenhuizen op zeker moment 2000 patiënten met borstkanker en 1000 met darmkanker achter.
Lees ook: Noodkreet OK-personeel: help ons bij wegwerken stuwmeer
Gevoelig punt
Het Alexander Monro Ziekenhuis, gespecialiseerd in borstkankerzorg, ontwikkelde bij het eerste verzoek een protocol zodat patiënten tijdelijk goed en veilig konden worden overgenomen. Het aantal doorverwezen patiënten beperkte zich echter tot enkele per week. “Er is niet op grote schaal naar ons doorverwezen, terwijl we daar wel extra patiënten mee hadden kunnen helpen”, zegt directeur Marjolein de Jong in de papieren kwartaaleditie van Skipr. “De reactie was wisselend. Sommige ziekenhuizen waren er hartstikke blij mee, maar er zit altijd het gevoelige punt in van: raak ik mijn patiënten kwijt? Voor de patiënten was het uiteraard een uitkomst, daar gaat het om.”
Financieel comfort
Woordvoerder Herman Nieuwenhuis van Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) laat in Skipr quarterly weten vergelijkbare geluiden te hebben opgevangen. “Met het beleid van financieel comfort door de zorgverzekeraars is de concurrentie tussen ziekenhuizen misschien on hold gezet, maar er heerst nog altijd een gevoel dat iemand anders er met ‘hun’ patiënten vandoor kan gaan”, aldus Nieuwenhuis in december. “Dus komen die patiënten op een wachtlijst, terwijl er elders capaciteit is.”
Lees ook: Jaap Bonjer: ‘Als coronastorm gaat liggen, valt de OK-capaciteit terug’
Niet dubbel betalen
De vangnetregeling, die de zorgverzekeraars voor 2020 hebben opgetuigd, draagt volgens Nieuwenhuis onbedoeld bij aan dit probleem. Om misgelopen productie te compenseren krijgen ziekenhuizen via een lumpsum indirect ook betaald voor zorg die niet geleverd is en waarvan het de vraag is of die ooit geleverd wordt. Maar in het huishoudboekje van de zorgverzekeraar is dit al wel als zodanig weggeschreven. Nieuwenhuis: “We ontvangen signalen dat klinieken van de zorgverzekeraar te horen krijgen dat hun extra capaciteit mooi is, maar dat de verzekeraar niet twee keer gaat betalen en liever de wachtlijsten wat laat oplopen.”
Akkoord
Inmiddels zijn zbc’s en zorgverzekeraars op een aantal punten nader tot elkaar gekomen. Onlangs bereikten ze een akkoord over de financiële vergoeding voor het ‘uitlenen’ van personeel aan ziekenhuizen. “Wij hebben nu zeer regelmatig bestuurlijk overleg met ZN en daar zijn we blij mee”, reageert Nieuwenhuis.
Flexibel
Over de vergoeding voor het inhalen van planbare zorg voeren ZN en ZKN nog overleg. Nieuwenhuis denkt dat zelfstandige klinieken bij het inhalen van zorg een grote rol kunnen spelen. “De ziekenhuizen zijn de komende maanden nog niet up to speed, terwijl de patiënt toch geholpen moet worden”, stelt Nieuwenhuis. “Klinieken zijn bij uitstek in staat om flexibel op te schalen, dus die patiënten kunnen bij ons terecht.”
Urgent
Hoe urgent het vraagstuk van achtergestelde zorg is blijkt eens te meer uit recente cijfers van de Nederlandse Verenigingen voor Anesthesiologie en Heelkunde. Zij tellen in totaal 100.000 noodzakelijke, maar niet-spoedeisende ingrepen, die zijn uitgesteld. Om de personele capaciteit op de OK’s te vergroten willen beide verenigingen werk maken van versnelde opleiding en taakherschikking.
Lees ook: Stuwmeer uitgestelde operaties groeit naar zeker 100.000 operaties
