Erik Gerritsen, de hoogste ambtelijke baas bij VWS, is een regelmatig pleitbezorger voor een ‘patiëntenguerilla voor digitale zorg’. Hij zegt: als patiënten er maar vaak genoeg naar vragen, voelt de zorgaanbieder zich vanzelf genoodzaakt contacten met patiënten ook online aan te bieden. Of hen zelf metingen te laten doen.
Dat klinkt goed en ik zou willen dat het zo ook gaat. Maar helaas is de harde werkelijkheid anders, zoals ik, nu niet als patiëntvertegenwoordiger maar als gewoon patiënt aan den lijve ondervind.
‘Daar doen wij niet’
Eind vorig jaar kreeg ik met ziekenhuiszorg te maken. Tussen kerst en oudjaar zou ik naar het ziekenhuis moeten komen om de definitieve diagnose te horen. Een spannend moment voor mij en mijn partner. Maar we hadden maanden tevoren net voor die periode een vakantiehuisje geregeld aan de andere kant van het land. Dat konden we natuurlijk afzeggen, maar zou een beetje afleiding niet juist goed zijn? “Kan de afspraak ook via beeldbellen?” vroeg ik daarom. “Nee, daar doen wij niet aan.” Dus werd het een ouderwets telefoongesprek. Terwijl ik weet dat dit gerenommeerde ziekenhuis aan beeldbellen doet.
Verderop in het behandeltraject, inmiddels bij een ander ziekenhuis, moet ik om de zoveel weken met een medisch specialist spreken. De dokter kan alleen op een ochtend dat ik een vaste belangrijke vergadering heb. Voor mij als werkende patiënt zou het dus handig zijn als ik kan beeldbellen. “Nee, dat doen we hier niet”, kreeg ik opnieuw te horen. En dat in een ziekenhuis dat werkt met de Beter Dichtbij app, die veilig beeldbellen makkelijk kan regelen.
Theorie en praktijk botsen
Moet ik nu doen wat Gerritsen zegt: stennis maken dat mijn gesprek niet via beeldbellen kan? Maar dan. De dokter die mij belt gaat me straks ook behandelen. Als ze mij een assertieve bitch vindt, heeft dat misschien wel effect op de behandeling.
En moet ik van de verpleegkundige die zegt dat ik niet kan beeldbellen eisen dat ze met haar baas regelt dat het vanaf nu wel kan? Ik dacht het niet. Er is ineens een ander belang, want ook met haar moet ik nog wel een tijdje door en dus wil ik de relatie goedhouden.
Hier botsen theorie en praktijk. Als directeur van een koepel van patiëntenorganisaties zeg ik: houd je poot stijf. Als patiënt denk ik: laat maar.
En toch. Er zijn zoveel meer patiënten die het zat zijn om altijd maar naar het ziekenhuis te moeten. En daarvoor vrij te nemen. Of oppas te regelen. Of iemand die je brengt als je zelf niet mobiel bent. Patiëntgericht zijn gaat niet alleen over de medische kant van de zorg. Het gaat ook over de organisatie en hoe je daarbij rekening houdt met wat voor patiënten handig is.
Vliegwiel digitale innovatie
Het Vliegwiel voor digitale innovatie, een initiatief van de Patiëntenfederatie, heeft een mooie campagne bedacht: Thuis kan het ook. Zorgaanbieders kunnen op thuiskanhetook.nl posters en filmpjes downloaden die ze in de wachtkamer of spreekkamer kunnen tonen. “Vraag je zorgverlener naar de mogelijkheden” is de aanmoedigende tekst. Als patiënt voelt dat als een uitnodiging om er naar te vragen, in plaats van dat je er zelf over moet beginnen.
Er is in deze coronacrisis meer dan ooit zorg op afstand verleend. Dat is prachtig en dat moeten we ook volhouden, daar waar het toegevoegde waarde heeft voor patiënten. Maar als je wat meer inzoomt zie je dat de meeste contacten gewoon met de ouderwetse telefoon gaan. Of dat een zorgaanbieder de faciliteit wel in huis heeft, maar dat die slechts in een deel van het ziekenhuis gebruikt wordt. Of dat zorgverleners straks weer terug willen naar het oude normaal.
Keuzerecht digitale zorg
En daarom pleit Patiëntenfederatie Nederland met Zorgverzekeraars Nederland voor een keuzerecht voor digitale zorg. Mensen die van de zorg gebruik maken zouden moeten kunnen kiezen of ze dat op de locatie van de zorgverlener doen of online. Zo’n wettelijk recht maakt het voor patiënten makkelijker om te vragen naar beeldbellen of telebegeleiding zonder bang te hoeven zijn dat dit gevolgen heeft voor hun relatie met de zorgverlener. En zorgaanbieders krijgen het zetje dat nodig is om de transformatie van fysieke naar hybride zorg door te zetten. Tot het zo ver is moet Gerritsen aan de bel blijven trekken.
Dianda Veldman
Directeur Patiëntenfederatie Nederland
Het Grote Zorgdebat vindt plaats op maandag 8 maart 2021 van 19.30 tot 21.00 uur. Er is gekozen voor een online bijeenkomst. Het debat is vrij te volgen voor iedereen die zich betrokken voelt bij de gezondheidszorg in Nederland. Aanmelden kan hier. Aansluitend houdt Skipr een nabespreking van het debat met prominenten uit het veld.
Beste Dianda, dank voor dit belangrijke signaal. Het probleem dat je schetst is, vrees ik, groter dan de – op zich goede – oplossing kan verhelpen. Het is namelijk nog helemaal niet zo makkelijk om een ‘mondige patiënt’ te zijn, zelfs niet voor mensen zoals wij die ‘er van zijn’, of voor iemand als Jan Kremer, die daar onlangs in Zorgvisie ook mooi over vertelde. Het gaat volgens mij om de emancipatie van de patiënt als volwaardige partner in de dokter-patiënt-relatie.
groeten, David