Een en ander blijkt uit een onderzoek dat adviesbureau Berenschot heeft uitgevoerd naar aanleiding van een motie van D66-Kamerlid Raemakers. In de motie wordt de minister voor Medische Zorg verzocht om de Tweede Kamer voor de verkiezingen te informeren over de toegevoegde waarde van een sluis voor dure medische hulpmiddelen én medische technologie.
Omvang
Hoewel precieze cijfers ontbreken, gaat er in de markt voor MedTech circa 4,7 miljard euro om. Dit is ongeveer 5 procent van de totale zorguitgaven. Daarmee is de markt qua omvang vergelijkbaar met die voor geneesmiddelen.
Groeimarkt
Wel is duidelijk dat MedTech een groeimarkt is. ING verwachtte in 2012 op de markt voor medische apparatuur een stabiele groei van 4 procent tot 2015. Ecorys zag tussen 2011 en 2016 een een groei van 2,4 miljard euro naar 3,2 miljard euro. En blijkens cijfers van de Zorgcijferdatabank zijn de uitgaven vanuit de Zorgverzekeringswet tussen 2016 en 2020 gestegen van 1,4 miljard euro naar ruim 1,6 miljard euro. Dit is exclusief de meerkosten door de Covid-19-pandemie, die een enorme impuls heeft gegeven aan digitale zorgverlening.
Verschuiving
Daarnaast wijzen de onderzoekers op enkele structurele factoren die de vraag naar MedTech verder zullen opstuwen: “Gezien een aantal trends in het zorglandschap, zoals meer gepersonaliseerde zorg, de focus op preventie en de verschuiving van intra- naar extramurale zorg, is er geen reden om aan te nemen dat de markt de komende jaren niet verder zal groeien.”
Kostenbeheersing
Al deze ontwikkelingen maken dat MedTech steeds zwaarder op de collectieve middelen zal drukken. Voor de Tweede Kamer alle reden om te onderzoeken hoe grip te krijgen op de MedTech-markt. Een mogelijk instrument is de zogeheten ‘sluis’, zoals die nu al voor dure geneesmiddelen wordt gebruikt. De sluis moet er kort gezegd voor zorgen dat innovatie en kostenbeheersing in balans blijven. De minister voor Medische Zorg kan besluiten om nieuwe middelen, vanwege de hoge prijs, tijdelijk uit het basispakket te houden, terwijl ze in de praktijk toch gebruikt kunnen worden. Het Zorginstituut geeft dan uiteindelijk advies over toelating.
Voordelen
Volgens de onderzoekers kan een sluis ook voor de MedTech-markt voordelen hebben. Er is een duidelijk kader voor de randvoorwaarden rond instroom, producten met onduidelijke of beperkte toegevoegde waarde kunnen worden geweerd, een sluis beschermt zorgaanbieders tegen leveranciers met een economische machtspositie en er kan inkoopmacht ontstaan door centrale prijsonderhandelingen.
Belemmeren
Toch zien de onderzoekers ook nadelen. Zo kan een sluis het innovatieve karakter van MedTech in de weg zitten. Ook kan een sluis de marktwerking binnen de MedTech-sector belemmeren, terwijl er geen sprake is van ernstig marktfalen, zoals onacceptabele marktmacht. Zorgaanbieders hebben dan ook niet zozeer last van een beperkte onderhandelingspositie, maar zien vooral het gebrek aan coördinatie als probleem.
Bestaande instrumenten
De onderzoekers adviseren dan ook goed in kaart te brengen welke reguleringsinstrumenten er al zijn. Daarbij denken ze aan de aanstaande European Union Medical Device Regulation (EU MDR), het uitvoeren van Health Technologie Assessments (HTA), een vergunningsplicht via de Wet bijzondere medische verrichtingen (Wbmv) of het opleggen van budgettaire discipline voor veldpartijen via hoofdlijnenakkoorden.
Lappendeken
De lastigheid bij het nemen van maatregelen is dat een uniforme aanpak gezien het bonte karakter van de MedTech-markt niet werkt. Volgens de onderzoekers leert een eerste observatie dat “er niet één markt voor MedTech bestaat – het is een lappendeken van zeer uiteenlopende toepassingen en producenten”. Daarmee zijn ook de problemen divers. Veldpartijen vinden dan ook dat, voordat er eventueel een sluis komt, eerst helder moet zijn welke knelpunten binnen de MedTech-markt precies moet worden aangepakt. Pas dan kan worden bekeken welke maatregelen het meest geëigend zijn. Een sluis voor MedTech-middelen wordt vooralsnog “niet direct als relevant instrument” gezien.
Het artikel “Veld vindt ‘sluis’ voor dure MedTech ‘niet direct relevant’ ” is een interessant schrijven maar mist naar mening nog een belangrijk aspect.
Dat MedTech de zorg duurder maakt lijkt nog niet zo waarschijnlijk. Dit heeft te maken met de rol die MedTech speelt bij het stellen van diagnose en bij het monitoren van patiënten. Voor 4% van de kosten van de zorg, 70% van de diagnose.
Dat suggereert dat juist investeren in de MedTech loont. Door het koppelen van MedTech apparatuur met slimme systemen, gebaseerd op bijvoorbeeld Big Data Management en AI, kunnen de overige 30% van de kosten voor diagnose bij patiënten maar ook de kosten van monitoren weleens aanzienlijk verlaagd worden. Hierdoor dalen de kosten van onze gezondheidszorg aanzienlijk en kunnen we mogelijk de gevolgen van een tekort aan personeel in deze sector ook nog eens proberen te beperken. Het vreemde is dat hier nog nauwelijks goeie onderzoeken naar gedaan zijn. Belangrijk is het echter wel, het betekent de facto een compleet ander beleid. In plaats van de stijging van MedTech kosten te beperken loont mogelijk een investering hierin. Tenminste is het de moeite waard om dit te onderzoeken. Het sluit daarnaast ook beter aan op allerlei technologische innovaties in de maatschappij. Aangezien Nederland een land is dat het erg goed doet op het gebied van technologische innovaties maar minder goed is in het omzetten naar arbeidsplaatsen zou het beleid daar meer op gericht moeten worden.
Ik zou denken dat ‘zorgaanbieders’ de lading in deze beter dekt dan ‘veldpartijen’, want ik kan me niet voorstellen dat de zorgverzekeraars tegen de sluis zouden zijn.
.
Welnu, dan is de reactie (van de zorgaanbieders) een bekende: alles wat de middelen beperkt wordt in principe afgewezen. Maar ondertussen staat er wel een gigantische stijging van de zorgkosten aan te komen. De kosten stijgen exponentieel met de leeftijd, en we zitten nog maar in de beginfase van de vergrijzingsgolf.
.
De politiek zou de mening van de zorgaanbieders dus voor kennisgeving aan moeten nemen, maar meer niet. De sluis is juist een prima middel om eerst eens te bekijken hoe (kosten)effectief een duur therapeuticum of diagnosticum nu eigenlijk is, terwijl er onder bepaalde omstandigheden toch gebruik van kan worden gemaakt.