2.7.2015 ÄZ: Zusammengeflicktes Gehirn: Mentale Krankheiten bekommen noch immer nicht die nötige Aufmerksamkeit. © freshidea / fotolia.com Ärzte Zeitung / App / 124D02 / 02.07.2015 Brain disease therapy and mental health treatment concept as a sheet of torn crumpled white paper taped together shaped as a side profile of a human face on wood as a symbol for neurology surgery and medicine or psychological help.
Het ambulantiseringsbeleid was onderdeel van het Bestuurlijk Akkoord Toekomst GGZ uit 2012. Hierin spraken de landelijke overheid, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en cliëntenorganisaties af om de intramurale ggz-capaciteit af te bouwen en tot 2020 terug te brengen tot twee derde van de capaciteit in 2008. Tegelijkertijd moesten de capaciteit en de kwaliteit van de ambulante zorg, met name voor mensen met ernstige psychische aandoeningen, worden uitgebreid en verbeterd.
Ambities
Het ambulantiseringsbeleid in Nederland heeft positieve ambities, stelt het Trimbos. De afbouw van verblijfscapaciteit is geen doel op zich, maar beoogt een verbetering voor mensen met psychische aandoeningen. Dat moet blijken uit een toegenomen kwaliteit van leven, beter herstel, mogelijkheden om een gezond, veilig, sociaal en maatschappelijk leven te leiden en tot slot sociale inclusie en de vermindering van het stigma op psychische problemen.
“Vanuit een langjarig perspectief constateren we dat belangrijke doelstellingen uit het bestuurlijk akkoord 2012 – minder verblijf, meer passende ambulante zorg, meer regionale samenhang in de zorg, meer herstel en deelname aan de samenleving van mensen met psychische problemen – eerder niet dan wel zijn gerealiseerd”, zo is te lezen in de rapportage van Trimbos. “Alleen in het klinisch verblijf zien we de beoogde getalsmatige afname, maar dit verblijf is tegelijk veel intensiever geworden, met meer dwangtoepassing en vaker in een gesloten setting. Het beschermd wonen is gegroeid.”
Dwangtoepassingen
2019 was volgens het Trimbos een relatief rustig jaar op het gebied van de ambulantisering. “(…) met een licht afnemend klinisch verblijf, wat meer beschermd wonen, en iets minder ambulante specialistische ggz en ambulante Wmo-begeleiding. Tegelijkertijd ziet het instituut bewegingen in de verkeerde richting. Zo is het klinisch verblijf vaker gesloten en stijgt het aantal dwangtoepassingen al jaren en in 2019 (weer) harder dan in het voorgaande jaar.
Verder gaat de intensivering van de ambulante zorg niet naar de groepen die van oudsher het meest van de klinische voorzieningen gebruikmaakten, met name mensen met psychotische aandoeningen. Het is de vraag of deze groep wel voldoende en passende zorg krijgt. “Hierbij lijkt de wijze van bekostiging een rol te spelen. De behandeling van mensen met minder complexe problematiek levert in financieel opzicht meer op. De totale uitgaven aan specialistische ggz groeiden het meest voor angststoornissen. “Integrale zorg en ondersteuning is gebaat bij flexibiliteit tussen de financiële kaders”, stelt het Trimbos. “Uit de monitor komen signalen dat deze flexibiliteit eerder afneemt dan toeneemt, met instellingen/teams die zich meer naar één financieringskader gaan richten.”
Inclusieve samenleving
Tot slot blijkt dat zelfstandiger wonen voor ggz-cliënten niet betekent dat ze meer onderdeel worden van de samenleving. “Eenzaamheid blijft op hetzelfde (hoge) niveau. De lichte stijging in zelfstandiger wonen in de samenleving ging dus niet gepaard met een toename van (een gevoel van) inclusie. Deze groep blijft in kwaliteit van leven en participatie op een grote achterstand ten opzichte van de algemene bevolking en deze achterstand is sinds 2015 eerder toe dan afgenomen”, aldus het Trimbos.
Verantwoordelijk staatsecretaris Blokhuis, die de monitor deze week naar de Kamer stuurde, erkent dat er nog grote stappen moeten worden gezet. “… bijvoorbeeld in het tegengaan van eenzaamheid onder mensen met ernstige psychische problemen en het betrekken van deze groep mensen bij de maatschappij. Ik blijf me hier onverminderd voor inzetten met onder andere de campagne ‘Hey, het is oké’, die dit jaar verbreed is naar alle psychische aandoeningen en ondersteun het verspreiden van kennis en ervaringsverhalen breed in de samenleving (Samen Sterk zonder Stigma)”, aldus de demissionair staatssecretaris.
Als ik het goed begrijp is er eerder sprake van desintegratie van behandel ( ambulant en klinisch ) en maatschappelijk ondersteunende functies. Met als gevolg de in dit artikel benoemde niet behaalde resultaten.
Terwijl pas een volledig geïntegreerd ondersteunend zorgsysteem wél resultaten opleverd.
Met name voor de chronisch van ondersteuning en behandeling ( en dan behandeling vooral gericht om het clientsysteem te ondersteuning gericht op zo veel als haalbaar sociaal actief zijn ) afhankelijk geworden doelgroep met een groot risico op een psychische en maatschappelijke invalidering.
Het model is reeds in de jaren 90 van de vorige eeuw in Dordrecht ontwikkeld. Helaas werd de voortgang van dit model om een aantal redenen ( onervarenheid met het goed meenemen van alle professionals, gebrek aan bestuurlijke durf en/of visie, interne politisering behandel- versus rehabilitatie voorzieningen, etc. ) stopgezet en werd het systeem deels ontmanteld. Een systeem waar de toenmalige verzekeraar belang in nam om klinische capaciteit een op een te substititueren naar ambulante werkvormen die de regie over het geheel inhoud gaven. Dat was mogelijk binnen de toenmalige awbz kaders. Mijn advies : als er een nieuw kabinet is help dan de nieuwe bewindsvrouw/man- vws een nieuw financieringskader te ontwikkelen,stop marktwerking voor ‘ systeem doelgroepen ‘ en regel systeemorganisatie op regionaal niveau voor deze doelgroepen, start een denktank die adviseert op het best haalbare inhoudelijk model voor de doelgroepen ( concept voorhanden) , ga snel in een aantal proefregio’s onder innovatieve en niet bureaucratische condities aan de slag.
De constateringen zijn algemeen bekend binnen GGZ land. De systeemwijzigingen van 2015 hebben eerder geleid tot desintegratie voor mensen met kwetsbare aandoeningen. Het wordt hoog tijd dat we de ervaringen uit bv. de proeftuin Ruwaard in Oss landelijk implementeren. Dit om kwetsbare mensen een volwaardige plek in de samenleving te gunnen en de samenleving hier óók verantwoordelijk voor te maken en niet alleen de GGZ aanbieders.