“Als je wordt geconfronteerd met een probleem, ligt het voor de hand om een zo eenvoudig mogelijke oplossing te vinden. Als er een duidelijke relatie is tussen oorzaak en gevolg, is die oplossing meestal overzichtelijk. Stel: er zijn te weinig verpleegkundigen. Dan zou je zeggen dat je ‘gewoon’ moet werken aan meer opleidingsplaatsen of een hogere beloning. Maar zo simpel is het vaak helaas niet.”
Bekend recept
In zijn analyse van problemen waar niet direct sprake is van oorzaak en gevolg, maakt Slagter onderscheid tussen gecompliceerde en complexe problemen. “Die woorden lijken erg op elkaar, maar er is een verschil. Bij gecompliceerde problemen is de relatie tussen oorzaak en gevolg niet direct duidelijk, maar er is door analyse wel vat op krijgen.”
De Masterclass Complexity Thinking biedt u meer verdieping over omgaan met complexe uitdagingen. Bekijk het programma en actuele startdata.
Dergelijke problemen los je op met een recept dat veel bestuurders bekend zal voorkomen. “Zo’n vraagstuk ga je bestuderen. Je stelt een werkgroep in, je maakt een analyse, denkt na over verschillende mogelijkheden om het probleem op te lossen, je maakt een keuze en dan ga je aan de slag. Het kost tijd, maar het werkt goed.”
Pandemie
Lastig wordt het als een probleem niet gecompliceerd is maar complex. “Dat betekent dat het verband tussen oorzaak en gevolg diffuus is en pas achteraf duidelijk wordt. Een duidelijk voorbeeld is de coronapandemie. Dan vind je de oplossing niet alleen door analyseren en nadenken. Je moet gaan experimenteren waardoor je meer te weten komt over het probleem en de oplossing.”
Als je handelt dan gebeurt er iets, op grond waarvan je een volgend besluit neemt. “Je moet snel schakelen en voortdurend het beleid bijstellen. Je hebt het dan over de 100 procent beslissingen op basis van 50 procent kennis waar minister De Jonge van VWS het altijd over heeft. Of het ‘sturen in de mist’ van Rutte. Iedere bestuurder of manager herkent dat wel.”
Strategieën
Tijdens een eerdere editie van de masterclass Masterclass Complexity Thinking ging Bert Slagter in op concrete complexe problemen waar bestuurders en managers in de zorg mee kampen. “Je hebt allerlei strategieën om daarmee om te gaan.”
Een voorbeeld is de ‘halterstrategie’. Die houdt in dat je het grootste deel van je tijd en geld en energie steekt in de meest veilige oplossing en een hele klein gedeelte in een extreem risicovolle oplossing. “Dat werkt vaak beter dan alle energie te richten op een oplossing met een beetje risico. Dat kun dus goed werken, maar er zijn ook andere strategieën. Daar ga ik graag met de deelnemers aan de masterclass over in gesprek.”
