Wat kan verplaatsing van zorg naar de juiste zorgverlener, juiste locatie en juiste vorm aan kosten besparen? Die vraag staat centraal in het rapport ‘Substantieel potentieel’ dat onderzoeksbureau SiRM opstelde in opdracht van demissionair Van Ark.
De onderzoekers bekeken de mogelijkheden voor verplaatsing in vier sectoren: ziekenhuiszorg, langdurige psychogeriatrische zorg zorg, ggz en huisartsenzorg. Ze becijferen dat zo’n 15 procent van de in totaal 35 miljard euro aan uitgaven verplaatst kan worden. Dat komt neer op een verschuiving van 5,2 miljard euro, voornamelijk afkomstig uit de ziekenhuiszorg. Het zou tien jaar duren om deze substitutie helemaal te voltooien.
Verplaatsing
Het merendeel van te verplaatsen zorg gaat naar een digitale omgeving. De rest verhuist naar de huisartsenzorg, langdurige psychogeriatrische zorg, wijkverpleging, paramedie, eerstelijns farmaceutische zorg en het sociaal domein. Rekening houdend met de kosten die daar worden gemaakt, komt de netto besparing neer op 2,7 miljard euro. Tenminste, in het meest gunstige scenario. Valt het allemaal wat tegen, dan kan ongeveer een derde van het potentieel benut worden: een netto besparing van zo’n 1,7 miljard euro.
VWS moet regie pakken
Het document laat zich lezen als een aanmoediging om te blijven inzetten op netwerkzorg en digitalisering. Om de substitutie van de grond te krijgen en de miljardenbesparing te realiseren, moet aan een hele trits aan randvoorwaarden worden voldaan. Het is essentieel dat VWS daarin de regie neemt, schrijven de onderzoekers. Het ministerie moet zorgen voor voldoende transitiemiddelen, capaciteit, organisatiekracht, aan zowel de verplaatsende als de ontvangende kant. “Alleen als er voor beide partijen een positieve business case is, lukt het om zorg op de juiste plek te leveren”, staat in het rapport.
Economische prikkels
Daarbij is een cruciale taak weggelegd voor de zorgverzekeraars. Zij moeten onder meer zorgen voor de juiste economische prikkels. Bijvoorbeeld door de beoogde besparingen te koppelen aan de verschillende budgettaire kaders. Ook zou de bekostiging van de zorgaanbieders op de schop moeten. Het afstoten van bepaalde zorg is momenteel immers financieel onvoordelig. Daarnaast wijzen de onderzoekers op het belang van meerjarige contracten tussen verzekeraar en zorgaanbieder. Dat moet het risico afdekken dat zorgorganisaties lopen als ze krimpen.
Digitalisering
Aangezien een groot deel van de potentiele besparing zit in de verplaatsing naar digitale zorg, moeten op dat vlak betere randvoorwaarden komen. Onder meer door te investeren in de digitale infrastructuur en door het aantrekkelijker te maken om digitale zorg voor te schrijven. Net als in Duitsland zou in Nederland ook een ‘app op recept’ mogelijk moeten worden.
Huisartsen als zorgenkindje
De huisartsen zijn het zorgenkindje van de zorgsubstitutie. Het ontbreekt hen aan capaciteit. Zorg verplaatsen naar de huisartsen kan dan ook alleen als er ook zorg vanuit de huisartsen naar andere plekken gaat, zoals de vvt-sector en bij de patiënt thuis. Maar er is meer nodig om de huisartsenzorg een spil in de zorgsubstitutie te laten zijn, stelt het rapport. Zo moeten er simpelweg meer huisartsen komen en heeft de sector ‘organiserend vermogen nodig om de overgehevelde financiële middelen goed in te zetten’.
Duwtje in de rug voor patiënten
Tot slot moeten ook patiënten een duwtje in de rug richting de juiste plek krijgen, schrijven de onderzoekers. Ze opperen een informatiecampagne, maar ook een financiële prikkel. Zo zou het ontvangen van zorg op de aangemerkte juiste plek buiten het eigen risico kunnen vallen.
Er kan minmaal het tienvoudige bespaard worden. Als men eens kijkt naar de uitgaven en niet naar de kosten! Stop met de verambtelijking van de zorgsector. Zo’n rapport zegt totaal niets, peanuts. Pak het eens echt aan!
Tja. Wat moet je nu zeggen van dit artikel en zoals het lijkt het rapport.. De kop roept dat er 5 miljard bespaard kan worden. Dan begint het afkalven waarbij een ‘realistische’ 1,7 overblijft. Vervolgens komen er allerlei voorwaarden om de hoek kijken, gecombineerd met een 10 jaren traject….. Wat blijft er dan over aan besparing omgerekend per jaar?
Met name de voorwaarden maken in mijn optiek dit onderzoek en de stelling zwak. Ik lees namelijk dat praktisch het hele (financiering) systeem omgegooid moet worden. Nu zie je al dat verplaatsing leidt tot een ‘prisonersdilemma’. De vraag naar complexe zorg neemt toe in de 2e lijn. Verplaatsen van de 2e naar de 1e lijn wordt daarmee opgevuld door deze duurdere zorg of door autonome groei. En daarmee is het niet goedkoper geworden. Bovendien kan verplaatsing in de 2e leiden tot het vrijspelen van een dokter die vervolgens niet meer mag gaan doen door de plafonds. Dat de financiering niet klopt is al lang bekend. Daar wil ik nog aan toevoegen dat de zorg voortdurend vanuit de financierders benaderen als kostenpost niet erg motiverend werkt. De zorg is met zijn 85(?) miljard namelijk een enorme economische motor! Investeren dus!
En dat er zaken goedkoper en slimmer kunnen in de zorg is zeker waar. maar of de resultaten daarin een gevolg zijn van een natuurlijke doorontwikkeling van deze sector of dat al die megalomane programma’s daar werkelijk aan bijdragen is maar de vraag…..
Verschuiving van stabiele chronische zieken met diabetes, COPD, CVRM vanuit het ziekenhuis naar de huisartsenzorg was al eerder succesvol. Althans qua verschuiving van de patienten. De ziekenhuizen kampten met minder inkomsten en ontwikkelden beleid om dit te compenseren. De zorgverzekeraars waren niet bij machte om de financiële substitutie af te dwingen. Het concept substitutie (in dit geval digitale) is niet nieuw, maar de implementatie wel. Hoewel aanpassing van de bekostiging genoemd wordt als voorwaarde is dat de crux. Er is geen politieke meerderheid, het is uitermate complex en zal jaren duren.
Intussen de huisartsen het zorgenkindje noemen is niet rechtvaardig voor alle taken die afgelopen jaren zijn overgeheveld en de druk die ontstaan is op de huisartsenzorg. Dat ook daar versnellingen nodig zijn is wel terecht, maar ook dat kun je door bekostiging grotendeels sturen. Stop met huisartsen ICT autonomie op praktijkniveau en realiseer een open digitale infrastructuur voor patienten en zorgverleners. de huidige fragmentatie in de ICT kost miljarden en belemmert efficiency. De politiek heeft het LSP gestopt, dus een nieuwe versie is de eerste stap in de noodzakelijke veranderingen van de zorg ..
https://www.de-eerstelijns.nl/2021/07/code-zwart-wen-er-maar-aan/
Beste Ingrid,
Ik vermoed uit je bericht dat je vanuit de 1e lijn spreekt. Dat de huisartsenzorg het zorgenkindje genoemd wordt, is denk ik wel terecht. De reden die hiervoor genoemd wordt is nl capaciteitstekort. En ik denk dat dat wel klopt. Positief punt dus! je noemt dat de overheveling niet gepaard is gegaan met financiële substitutie. Klopt! En dat komt door de financiering. Voorbeeld: COPD vpk in de 2e lijn. Kan prima naar de 1e lijn in heel veel gevallen. Als obstakel wordt het lastiger overleggen met een longarts genoemd wat dan ontstaat. Onzin natuurlijk. Belangrijker is dat de de long vpk dan naar de 1e lijn moet. Levert geen geld op, want wordt een ander potje. Andere punt is dat de longarts ineens een DOT/DBC gaat missen. En daarmee, naast inkomen, ook een grondslag voor formatiebepaling… Maar: de toename in chroniciteit maakt dat het vanzelf wel weer gevuld wordt. Uiteindelijk wordt het dus niet goedkoper. Verrassend is de autonomie/versplintering op ICT valk die je noemt. Die is nl ook volledig zo in de 2e lijn. Dat heet marktwerking en wordt in stand gehouden door dezelfde politieke partijen……Dus volgens mij zijn wij het wel eens! Nu nog het kwartje laten vallen aan de overheidskant.
Besparingen op “zorg” zonder de invalshoek “verpleegkunde” ( wel zorgeconomie en geneeskunde ) is dat wijs? Ben benieuwd naar reacties van VenVn en Venvn VS. In deze tijd is dat wel een misser!