Marian Kaljouw: ‘Zorgaanbieders krijgen alleen geld voor passende inhaalzorg’

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) houdt de focus op de ‘inhaalzorg’. NZa-bestuursvoorzitter Marian Kaljouw zag het stuwmeer aan uitgestelde zorg groeien. In de zomer van 2020 waren er 800.000 minder verwijzingen van de huisarts naar het ziekenhuis dan in 2019. In 2021 staat de teller zelfs op 1,45 miljoen minder verwijzingen.

Gezondheidsschade

Voor een deel is die zorgvraag verdampt, omdat klachten zijn verdwenen. Voor een ander deel zijn behandelingen zonder schade uitgesteld. Maar er is ook zorg uitgesteld waarbij wel degelijk gezondheidsschade is ontstaan. Denk aan cardiologische zorg en oncologische zorg. De bevolkingsonderzoeken naar kanker hebben immers stilgelegen. ‘We weten simpelweg niet precies wie die mensen zijn, omdat ze zich nog niet hebben gemeld in de ziekenhuizen. We weten dus nog niet hoeveel er moet worden ingehaald en hoe groot de gezondheidsschade is’, zegt Kaljouw, in een interview in Skipr Quaterly. Het interview is afgenomen in juni en gepubliceerd in juli.

Inhaalzorg tot in 2022

De inhaalzorg komt bovenop de reguliere zorg. Ziekenhuizen zullen daar naar verwachting tot ver in 2022 mee bezig zijn. Kaljouw verwacht van ziekenhuizen, zelfstandige klinieken en zorgverzekeraars dat ze alles op alles zetten om dat goed te organiseren. ‘Nederland moet daarop kunnen rekenen. Omzet- en budgetplafonds stimuleren geen snelle inhaalzorg. De wachtlijsten zullen dan nog verder oplopen.’

Extra geld voor inhaalzorg

Krijgen ziekenhuizen extra geld voor de inhaalzorg? ‘Als de stof van de coronacrisis neerdwarrelt, moeten we met elkaar de scherven opruimen. We moeten de krachten opnieuw bundelen voor de inhaalzorg. En ja, dat zal extra geld kosten, maar we weten nog niet hoeveel.’

Passende inhaalzorg

De NZa grijpt de inhaalzorg ook aan om het begrip ‘passende zorg’ handen en voeten te geven in de dagelijkse realiteit. Het NZa-beleidskader ‘Passende inhaalzorg’ stelt voorwaarden aan de inhaalzorg. Het moet gaan om zorg die bijdraagt aan het functioneren van mensen en hun kwaliteit van leven. De zorg moet rond en met patiënten worden georganiseerd. Het moet gaan om de juiste zorg op de juiste plek. Het uitgangspunt moet het verbeteren van gezondheid zijn. ‘We willen niet dat we na de crisis terugkeren in de oude modus van verdienen aan zorg.’

Vrijgevestigde medisch specialisten

De productieprikkel uit het zorgstelsel halen, staat daarom hoog op de agenda. Tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars gaat dat vaak al goed als ze meerjarenafspraken maken. Maar binnen de muren van de ziekenhuizen vechten medisch specialisten nog steeds om een zo groot mogelijk stuk van de taart, ziet Kaljouw. De discussies tussen artsen gaan over hoeveel wie van wat mag doen en wat dat oplevert. Kaljouw snapt het ook wel. ‘Zo hebben we het nu eenmaal georganiseerd. Voordat je de productieprikkel eruit haalt, moet je een alternatief hebben.’

Passende zorg en pakket

De NZa verkent daarom nieuwe bekostigingsmodellen voor de acute zorg, de electieve zorg en de chronische zorg. Zonder de volumeprikkel en met ruimte in de bekostiging voor inzet op preventie en het verbeteren van gezondheid. Zorgaanbieders krijgen alleen nog betaald als ze passende zorg leveren. ‘We hebben passende zorg samen met het Zorginstituut omarmd. Alleen passende zorg komt nog in het verzekerd pakket. We willen dat artsen multidisciplinair en met patiënten kijken wat er moet gebeuren, waar dat het beste kan, wie dat het beste kan doen en hoe je dat moet organiseren.’

Verplicht loondienst?

Moeten de medisch specialisten dan verplicht in loondienst en kunnen de msb’s worden opgedoekt? Dat is wat Kaljouw betreft niet per se nodig. Ze merkt dat daar onder specialisten veel weerstand tegen bestaat. Waarom daar veel energie in steken als het natuurlijke einde van msb’s toch al nadert? ‘Choose you battles. Er komt een nieuwe generatie vrouwelijke artsen aan die helemaal niet meer in een msb wil. Ze willen een gezin en een goede balans tussen werk en privé.’

Msb’s en passende inhaalzorg

Kaljouw zal het niet accepteren als msb’s de ontwikkeling naar passende zorg blokkeren. Ze vraagt zich af waarom msb’s nog nodig zijn als de bekostigingsprikkels straks zo staan dat artsen niet meer productie hoeven te draaien. ‘Specialisten kunnen zich met passende zorg richten op kwaliteit van leven, het bevorderen van gezondheid en inzet op preventie van zorg.’

Passende zorg en doorzettingsmacht

Ook als het gaat om passende zorg moet er een partij zijn die knopen doorhakt. De NZa wil dat doen door niet meer te betalen voor niet-passende zorg. ‘Je kunt oeverloos doorpraten over professionele autonomie en uitzonderingen. Maar als het Zorginstituut heeft bepaald dat bepaalde behandelingen niet meer in het verzekerd pakket horen, dan moet er een partij zijn die zegt: “En zo gaan we het doen”. Die zorg komt ook niet meer in aanmerking voor vergoeding. Daarmee zijn patiënten beter af .’

Kamerbrief Van Ark

Minister Tamara van Ark voor Medische Zorg heeft de Tweede Kamer op 26 juli laten weten dat het overzicht van alle plannen voor inhaalzorg later komt dan gepland. Ze verwacht de Kamer half augustus te kunnen informeren. In de Kamerbrief verwijst de minister naar het ‘kader passende inhaalzorg’ van de NZa. De NZa zal medio augustus een monitor publiceren over de inhaalzorg. Die zal inzicht bieden in de druk op de medische zorg, de vervolgzorg, de wachttijden, de productie van ziekenhuizen en het aantal verwijzingen naar ziekenhuizen.

Lees het hele interview met Marian Kaljouw in Skipr Quarterly nummer 3, dat in juli is verschenen.

Welke behandeling is nou echt van toegevoegde waarde? Welke keuzes maakt u voor de meest waardevolle zorg? Het congres Doen of laten op 23 september geeft concrete handvatten om gepast gebruik van zorg te implementeren in uw zorgorganisatie. U leert welke eerste stappen daarvoor nodig zijn, hoe u zorgevaluatie toepast in het dagelijkse zorgproces en wat de rol van de zorgverzekeraar is in dit geheel. Wilt u ook aan de slag met zinnige zorg? Schrijf u in!