Het gevolg van de capaciteitsproblematiek in het ziekenhuis is dat de zwangere nauwelijks nog keuze meer heeft naar welk ziekenhuis ze wil gaan. Tijdens de bevalling is het voor de zwangere vrouw en aanwezige verloskundige onduidelijk hoe en waar de bevalling precies gaat verlopen. Dit veroorzaakt onnodige stress en onzekerheid op het moment dat er juist rust nodig is. Daarnaast werkt het onnodige medicalisering in de hand. Dit komt omdat vrouwen al vroegtijdig doorverwezen willen worden naar een ziekenhuis om gegarandeerd te zijn van een plek. Bovendien is de verloskundige langdurig bezig met het regelen van een plek in plaats van de vereiste aandacht geven aan de barende vrouw. Des te belangrijker dat we dit als geboortezorgpartijen samen voor de zwangere vrouw oplossen.
Samenwerking in de keten
In geboortezorg werken we in ketens. Als er ergens iets hapert in een keten, bijvoorbeeld op de acute afdeling in een ziekenhuis, heeft dit invloed op de andere schakels. Oplossingen komen alleen tot stand wanneer de zorg vanuit de keten wordt bekeken. Niet alleen vanuit de acute zorg. Dat is symptoombestrijding, terwijl de oplossing wellicht in het voorkomen van deze zorg ligt. Waarbij iedereen vanuit zijn vakgebied een bijdrage kan leveren. Zo gebruik je de kracht en creativiteit van alle zorgaanbieders. Het werkgebied van de eerstelijnsverloskundige is in de wijk, het leefgebied van de cliënt. Wanneer nodig kan er opgeschaald worden naar het ziekenhuis waar de klinisch verloskundige met onder andere gynaecologen en obstetrieverpleegkundigen werkzaam is in de geboortezorg. Als het nodig is kan er nog opgeschaald worden naar derdelijnszorg. Wanneer het kan schalen we de zorg weer af, vaak gefaseerd via de lijn weer terug, zodat er daar waar nodig capaciteit is om cliënten te ondersteunen die dit nodig hebben.
De KNOV ziet oplossingen
De afgelopen weken zien we onder andere in de media en in brieven de zorgen toenemen. Het is goed dat deze zorgen worden geuit. Tegelijkertijd heeft de zwangere vrouw hier weinig aan. Die heeft vooral behoefte aan oplossingen, aan passende zorg. In het belang van de zwangere vrouw vinden we het als beroepsgroep onze plicht te komen tot oplossingsrichtingen. Voor de korte termijn zien wij vier oplossingsrichtingen: een (tijdelijke) herschikking van taken tussen ziekenhuizen en andere partijen, een (tijdelijke) herschikking van taken binnen het ziekenhuis, en het voorkomen van complexe zorg. Daarnaast zal de KNOV ook kritisch kijken naar de variatie in doorverwijsgedrag onder de eerstelijnsverloskundige. Goede afspraken hierover kunnen ook helpen om de druk in het ziekenhuis te verminderen. Eerder is hiervoor een ‘hand in eigen boezem’-traject opgezet om hierover met elkaar het gesprek aan te gaan. In een brief aan de voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg heeft de KNOV deze oplossingsrichtingen aangegeven om de zorgen in het veld te adresseren. Graag gaan we hierover met de andere partijen in gesprek.
Uitwerking oplossingsrichtingen
Een (tijdelijke) herschikking van taken tussen ziekenhuizen en andere partijen kan bewerkstelligd worden door bijvoorbeeld bepaalde vormen van planbare zorg te verplaatsen en deze elders uit te laten voeren. In verschillende regio’s wordt hier ervaring mee opgedaan in samenspraak met het ziekenhuis en de cliënt. In de regio Utrecht bijvoorbeeld zijn hiervoor met één ziekenhuis eerder afspraken gemaakt bij bijvoorbeeld het plaatsen van een Foley-katheter. In andere regio’s is veel positieve ervaring opgedaan met antenatale CTG in de eerste lijn, diabetes gravidarum of vrouwen met een milde medische indicatie. De praktijk laat zien dat het in ieder geval mogelijk is. Door hier met elkaar goede afspraken over te maken op kwaliteit en financieel gebied, kan dat ook in andere regio’s vormgegeven worden.
Wanneer het voor een ziekenhuis ingewikkeld of onmogelijk wordt om de juiste zorg te leveren, is het belangrijk om binnen het ziekenhuis te kijken wat de mogelijkheden zijn om te (her)prioriteren. Dat betekent ook dat zorg eventueel overgenomen kan worden door andere zorgverleners. Een tekort aan obstetrie- en gynaecologieverpleegkundigen kan bijvoorbeeld (tijdelijk) opgevangen worden door andere zorgverleners binnen het ziekenhuis. Een andere oplossing is om binnen een ziekenhuis kritisch te kijken naar de praktijkvariatie in de tweede lijn. Bij medische ingrepen kunnen middelen vrij worden gespeeld om intern de nijpende problemen op de acute zorg op te lossen. Interessant in dit kader is bijvoorbeeld het traject wat de Santeon ziekenhuizen gezamenlijk hebben opgepakt in het kader van waardegedreven geboortezorg.
Op de middellange termijn
Voor verbeteringen op de middellange termijn moet er stevig en gericht worden geïnvesteerd in preventie, het verplaatsen van planbare zorg en geboortecentra dichtbij cliënten. Door in te zetten op continuïteit van zorgverlener kan de zorg worden verbeterd en het aantal verwijzingen afnemen. Het voorkomen van complexere zorg zal het speerpunt moeten worden. Laagdrempelig in de wijk met een bekend gezicht, via continuïteit van zorgverlener, heeft bewezen effectieve resultaten opgeleverd. Het is immers voor niemand leuk als je naar het ziekenhuis moet en weer met een nieuw gezicht te maken krijgt. Laten we ons gezamenlijk inzetten om dat zo veel mogelijk te voorkomen.
Gelukkig zijn er nu concrete oplossingsrichtingen om het nijpende probleem van rondreizende barende vrouwen in en rondom Utrecht op te lossen. Laten we daarom de handen ineenslaan en vaart maken om dit te realiseren. In het belang van al die zwangere vrouwen die momenteel met dit probleem geconfronteerd worden.
Charlotte de Schepper
Directeur KNOV