Gelukkig verschijnen er ook weleens rapporten waarbij dit lot een prima bestemming kan zijn. Bij deze dus een tip voor de toekomstige bewindslieden: dit rapport zit inmiddels waarschijnlijk in uw veel te zware dossierkoffer. Haal het eruit, de folie mag erom blijven, stop het onder in de la en besteedt uw tijd aan iets anders.
De wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid (WRR) heeft onlangs haar rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg. Mensen, middelen en maatschappelijk draagvlak’ gepubliceerd. Toegegeven, ik had het niet meteen in de gaten. Maar dankzij een goede column van @Emma Brons in het NRC (“Wie in de zorg werkt, wil zorgen”) van 1 oktober jl. werd ik erop gewezen. Dus ik het rapport downloaden. Maar liefst 414 pagina’s staren mij treurig aan vanaf het beeldscherm. Ik vermoed dat de auteurs óók liever niet willen dat het rapport gelezen wordt.
Nieuwe wijn uit oude zakken
De samenvatting op de website is wél te bevatten en kan het beste als volgt worden opgevat. De WRR adviseert de regering om directiever te sturen en het uitvoerend vermogen (ik vermoed dat hiermee o.a. de NZa en het Zorginstituut bedoeld wordt) méér te laten toetsen op (kosten)effectiviteit. Het directief sturen zou o.a. moeten bestaan uit (opnieuw) een vastgestelde norm van de kostengroei en een verplichtend beleid richting gezondheid en preventie. Aangezien verplichting niet kan bestaan zonder controle adviseert de WRR wat mij betreft nieuwe wijn uit oude zakken: probeer grip te krijgen op de zorgkosten door méér regels in te stellen, stuur vanuit wantrouwen en overlaad de zorginstellingen met afvinklijstjes waaraan voldaan moet worden. Oh ja, de WRR adviseert ook om dit allemaal in een goede PR stunt te verpakken richting de maatschappij: ‘bereid de samenleving voor op schaarste in de zorg en de noodzaak tot keuzes’ en ‘zorg ervoor dat de burger zijn stem kan laten horen, bijvoorbeeld via een burgerplatform’.
Zinnige zorg
Ik blijf in vertwijfeling achter. Hebben we inmiddels niet héél veel geluiden laten horen die haaks staan op dit advies? Niet alleen schrijfvaardige artsen als Emma Bruns, Marijn Houwert en Marcel Levi laten periodiek hun stem horen richting politiek en maatschappij waarbij zij o.a. oproepen tot vermindering van de bureaucratie en regelgeving. Ook ‘officiële’ instanties laten een ander geluid horen. Zo heeft de rekenkamer geconcludeerd dat het programma Zinnige Zorg in de periode 2014-2019 niet tot dusdanige veranderingen in de praktijk heeft geleid dat hiermee betekenisvolle besparingen bereikt zijn. En aangezien de opvolger van Zinnige Zorg, het programma Zorgevaluatie en Gepast Gebruik onder dezelfde omstandigheden dezelfde opdracht heeft te voltooien, verwacht de Rekenkamer ook hiervan nauwelijks resultaat. Ook de NZa en het Zorginstituut adviseren in hun rapport ‘Samenwerken aan passende zorg’ niet om hetzelfde systeem strakker (lees: met meer controle) in te richten, maar om het systeem zélf te hervormen, gericht op de principes van waardegedreven zorg. Als belangrijke randvoorwaardes benoemen zij een congruent en lerend systeem met een decentrale toepassing. Want zelfs de NZa heeft inmiddels door dat “alleen op het niveau van de patiënt en zorgprofessional kan worden bepaald wat passende zorg is in een bepaalde situatie”.
Professoren
Waarom de WRR deze plank in 414 pagina’s misslaat is mij een raadsel. Wellicht heeft de samenstelling van de WRR hier iets mee te maken? Acht (ongetwijfeld briljante) professoren met een gemiddelde leeftijd van (bijna) 63 jaar, waarvan slechts één een medische achtergrond heeft, denken wellicht als automatisme iets teveel vanuit het bestaande (en regelgevend) perspectief? En wellicht heeft een dergelijk advies niet zozeer wetenschappelijke grondslag nodig, maar des te meer input vanuit de gezondheidszorg zelf?
Systeemhervorming
Mijn advies aan de nieuw te installeren bewindslieden: ben bereid om na te denken over échte systeemhervormingen (zoals de bekostiging van de geboortezorg) en probeer nieuwe wensen niet af te dwingen met ‘slechts’ nieuwe regels en bureaucratie. Ga sturen vanuit vertrouwen, ook al ben je dan tevoren niet zeker over het bereikte resultaat. En: stop dit rapport onder in uw la. Dan komen andere, betere rapporten vanzelf bovendrijven. Wellicht houdt u nog wat tijd over om columns te lezen van Emma Bruns of Marcel Levi in het NRC of Marijn Houwert in het Medisch Contact. Of luister naar de podcastserie ‘slimme zorg’ van Arno Rutte. Nodig ze desnoods uit voor deelname aan een nieuwe adviesraad.
Jeroen Becker
Gynaecoloog bij St. Antonius Ziekenhuis