De code is een vorm van zelfregulering. De breed gedragen normen en gedragsregels die er in staan, zijn niet vrijblijvend. Zorgorganisaties kiezen ervoor deze toe te passen, hierin transparant te zijn en er verantwoording over af te leggen. Inmiddels hebben de ledenvergaderingen van de brancheorganisaties in de zorg (ActiZ, NVZ, NFU en VGN en de Nederlandse ggz) ingestemd met de geactualiseerde code.
Belangenverstrengeling
Integriteit is belangrijk voor organisaties met een maatschappelijke functie, zoals zorgorganisaties. Centraal daarbij staat het voorkomen van ongewenste belangenverstrengeling. De raad van bestuur en raad van toezicht moeten dan ook beheersmaatregelen vastleggen in de reglementen om belangenverstrengeling in een zo vroeg mogelijk stadium te signaleren.
Belangenverstrengeling is een situatie waarin een bestuurder of toezichthouder meerdere belangen of functies heeft die elkaar raken of beïnvloeden. Het kan bijvoorbeeld gaan om het in concurrentie treden met de zorgorganisatie, bevoordeling van persoonlijke relaties, zakelijke kansen voor de organisatie aanwenden voor persoonlijk voordeel of het verrichten van betaalde werkzaamheden voor de zorgorganisatie die niet tot functie behoren. Hierdoor kan de objectiviteit van een bestuurder of toezichthouder dusdanig in het geding komen dat de organisatie wordt benadeeld en het vertrouwen geschaad.
Meldplicht
Een lid van de raad van bestuur of de raad van toezicht meldt ongewenste belangenverstrengeling terstond aan de voorzitter van de raad van toezicht en aan de overige bestuursleden respectievelijk toezichthouders en verschaft daarover alle relevante informatie. De raad van toezicht besluit dan buiten aanwezigheid van de betreffende bestuurder of toezichthouder of er sprake is van ongewenste belangenverstrengeling en treft passende maatregelen. De raad van toezicht geeft hierover zo nodig openheid aan de interne medezeggenschapsorganen. Transacties waarbij tegenstrijdige belangen van bestuurders of toezichthouders spelen, worden onder marktconforme voorwaarden aangegaan en behoeven de voorafgaande goedkeuring van de raad van toezicht. De transacties worden gepubliceerd in het jaarverslag.
Medezeggenschap zorgprofessionals
De nieuwe code besteedt expliciet aandacht aan professionele zeggenschap. Zo moet de zorgorganisatie regelen dat professionals invloed kunnen uitoefenen op het beleid dat hen raakt in de dagelijkse beroepsuitoefening. Professionals moeten ook worden betrokken bij de beleidskeuzes over ‘de zorg van morgen’.
Bestuurders dienen ruimte te geven aan hun professionals zodat deze hun verantwoordelijkheid voor goede zorg kunnen nemen. Zij vertrouwen op het professioneel handelen en het professioneel oordeel van hun medewerkers. De medezeggenschap van professionals kan gaan via gestructureerde kanalen zoals een professionele adviesraad of stafconvent, maar ook meer informeel via invloed op de dagelijkse beroepsuitoefening.
Zorgnetwerken
Zorgorganisaties zijn steeds meer betrokken bij regionale samenwerkingsverbanden, in de zorg en ook daarbuiten. De principes uit de Governancecode Zorg werken voor de zorgorganisatie ook door in de samenwerkingsverbanden die zij aangaat. Bijvoorbeeld in de afspraken over verantwoordelijkheden van bestuur en toezicht en gezamenlijke doelstellingen.
Governancecommissie Gezondheidszorg
De brancheorganisaties hebben voor de juiste toepassing van de code de Governancecommissie Gezondheidszorg ingesteld. Hier kunnen belanghebbenden, zoals een medezeggenschapsorgaan, maar ook een geschilfamilievereniging of een brancheorganisatie een toetsingsverzoek aan voorleggen. De Governancecommissie onderzoekt het toetsingsverzoek en doet een uitspraak, die gepubliceerd wordt op de website van het Scheidsgerecht Gezondheidszorg. Als een zorgorganisatie desgevraagd geen maatregelen neemt, kan de brancheorganisatie in het uiterste geval overgaan tot schorsing of royement.
Governancecode Zorg 2022
Aanleiding voor de actualisering van de code zijn de evaluatie van de code, adviezen van de BoZ Governance innovatie- en adviescommissie (IAC) en de nieuwe Wet toetreding zorgaanbieders die ook op 1 januari 2022 ingaat. De Wtza vervangt de Wet toelating zorginstellingen (Wtzi) en heeft nieuwe toetredingsregels voor zorg- en jeugdhulpaanbieders. Dit is nodig om de transparantie en verantwoording in de sector, en het bewustzijn over kwaliteit te vergroten. Voor toezichthouders zijn enkele bepalingen uit de code geschrapt omdat die nu opgenomen zijn in deze wetgeving.
Hopelijk luid dit het einde in van de ongenuanceerde hetze door de zorgverzekeraars en kabinet tegen niet-gecontracteerde zorgaanbieders in de GGZ en wijkverpleging, namelijk ze allemaal wegzetten als winstbeluste zorgcowboys die de kwaliteit aan hun laars lappen.
Sowieso is de bewering van de zorgverzekeraars dat zonder een contract ze niet in kunnen staan voor zinnige en kwalitatieve zorg een vlag op een modderschuit. Het enige wat ze bij niet-gecontracteerde zorgaanbieders niet hebben is de controle over het budget en hoe lang zij vinden dat je zorg mag leveren. De kwaliteit van de zorg is wettelijke al zo goed vastgelegd dat de zorgverzekeraars daar geen enkele invloed op hoeven te hebben.