In een persbericht van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het Zorginstituut van 30 november 2020 wordt door de bestuursvoorzitters van voornoemde organisaties het volgende naar buiten gebracht. “De zorg is een koekoeksjong geworden die investeringen in andere belangrijke sectoren van onze samenleving verdringt. Passende zorg en een daarvoor noodzakelijke, andere organisatie van zorg, moet de kostenstijging afremmen. We moeten niet langer met publiek geld betalen voor zorg die niet-effectief is of zelfs onnodig”
Juridisch en financieel raamwerk was er al
Je hoeft geen econoom te zijn om vast te stellen dat voornoemde uitlatingen in 2020 toen al de opmaat waren naar bezuinigingen in de zorg waarvan de omvang nog onbekend is. Ramingen en financiële bespiegelingen tot ver in de toekomst zoals neergelegd in het coalitieakkoord zijn leuk voor de bühne maar zijn economisch niet echt valide te achten om daarover alvast betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Dat is ook niet nodig als je maar juridisch en financieel over slim gereedschap beschikt om te alle tijde in de toekomst effectieve bezuinigingen in de zorg door te kunnen voeren wanneer dat gewenst wordt geacht. Dat juridische en financiële raamwerk is dus al onder Rutte III gemaakt. Toen Nederland nog niet echt goed door had in welke uiterst zorgwekkende situatie ons zorgstelsel toen al feitelijk verkeerde. In de gehele keten van zorg en geen onderdeel daarvan uitgesloten.
‘Passend’ is wel erg ruim gedefinieerd
We zijn inmiddels ruim een jaar verder en overzien de puinhopen in de zorg. Vooral als gevolg van naar buiten gekomen omvangrijke incompetentie van beleidsmakers bij de overheid en zorgverzekeraars. Maar ook bij de politiek. Alles is fout gegaan wat je maar fout kunt doen terwijl zorg veruit de grootste uitgavenpost van de Nederlandse begroting is.
Dat harde feit kan je moeilijk anders kwalificeren dan een forse verspilling van publieke financiële middelen. En het bizarre is dat alle instanties en organisaties die daarvoor verantwoordelijk zijn te houden nu ook de puinhoop in de zorg moeten gaan oplossen met een nieuwe mantra. Passende zorg is de norm! Waarbij het begrip passend wel heel flexibel en ruim gedefinieerd kan worden om forse bezuinigingen in de toekomst alsnog via een achterdeur, buiten het zicht van patiënten en vooral zorgprofessionals, soepel door te kunnen voeren. Onder het mom van betaalbaarheid van de zorg.
Wantrouwen naar zorgprofessionals
In het coalitieakkoord en voornoemd adviesrapport van NZa en Zorginstituut van november 2020, dat aan het regeerakkoord ten grondslag ligt, wordt geen wezenlijke aandacht geschonken aan het fors moeten terugdringen van bovenmatige bureaucratie en onzinnige administratieve lasten in de zorg. Ontstaan vanuit een hardnekkig wantrouwen naar zorgprofessionals van welk wantrouwen de kosten omvangrijk zijn.
Als de huidige crisis in de zorg ons één ding heeft moeten leren dan is het wel dat we snel af moeten van alle kamergeleerden zonder relevante praktijkervaring die vanachter een bureau een op papier prachtig systeem kunnen bedenken dat in de uitvoering als het er op aan komt direct bezwijkt. Enkel als gevolg van aantoonbare incompetentie. Een hard gelag in een land met zo’n goed presterende economie waarin de kosten van de zorg moeten worden verdiend.
Geef zorgprofessionals de leiding weer terug in een zorgsysteem dat zij niet alleen moeten vormgeven en inrichten maar waar zij ook werkzaam in zijn. Aan die competente zorgprofessionals moeten de rekenmeesters en regeljuristen ondergeschikt zijn.
Vakinhoudelijke minister
Een nieuwe meer vakinhoudelijke minister van Zorg die nog steeds moet blijven werken met een grote groep incompetente ambtenaren en beleidsmedewerkers, zoals ook tijdelijk coronagezant Feike Sybesma als ervaren CEO in het bedrijfsleven tot zijn schrik heeft moeten vaststellen, zal echt niets kunnen veranderen aan alle kritische factoren die in corona in de zorgsector zo grootschalig zichtbaar zijn geworden.
Ook daaraan, wil er iets veranderen, moet direct iets aan gedaan worden. Naast de noodzaak van het terugdringen van de marktwerking in de zorg die geleid heeft tot het overhevelen van publiek geld naar de zakken van slimme zorgondernemers. Die het niet zo nauw nemen met wet en regelgeving in de zorg en de maatschappelijke verantwoordelijkheid die actief zijn in de zorg met zich meebrengt.
Voorbereid
Ik sluit af met een dringend advies aan alle zorgprofessionals en bestuurders die straks in Rutte IV worden uitgenodigd om mee te denken hoe passende zorg kan worden geconcretiseerd. Lees uitgebreid vooraf het hiervoor genoemde juridische en financiële raamwerk van de NZa en het Zorginstituut. Dan bent u het beste voorbereid om niet achteraf vast te moeten stellen dat u door de overheid bent gebruikt om bezuinigingen goed te keuren waar u als zorgprofessional juist niet voor bent. Een gewaarschuwd mens telt voor twee!
Antonie Kerstholt
Econoom en jurist