Ongeveer 7 procent van de Nederlandse bevolking voelt gedurende het leven een keer een knobbel in de schildklier. Daarvan is slechts één op de twintig knobbels kwaadaardig. Met 900 gevallen per jaar in Nederland is schildklierkanker een zeldzame kankersoort. De eerste stap richting een diagnose bestaat uit een echo in combinatie met een biopt. In driekwart van de gevallen volgt daaruit of de knobbel goedaardig of kwaadaardig is. Wanneer de eigenschappen van de knobbel onduidelijk blijven, volgt een diagnostische operatie. Driekwart daarvan blijkt achteraf onnodig omdat de knobbel goedaardig bleek te zijn. Lisanne de Koster, arts-onderzoeker van het Radboudumc:“Zo’n onnodige operatie heeft nadelen, zoals een opvallend litteken en risico op complicaties. Zo ontstaat soms een stoornis van de schildklierfunctie, waarvoor een patiënt levenslang medicijnen moet slikken.”
PET-scan met suiker
De onderzoekers wilden het aantal onnodige operaties terugdringen. “We keken in de EfFECTS studie of we de diagnostiek kunnen verbeteren, nog voor de operatie”, licht De Koster toe. “We gebruikten een scan met radioactief suiker, een zogeheten FDG-PET/CT scan. Het idee is dat kwaadaardige tumoren veel meer suiker opnemen dan gewoon weefsel, omdat ze heel actief zijn en veel energie gebruiken. Dankzij het radioactieve label kunnen we met een scanner precies zien waar de suiker heen gaat. Bij een lage opname van suiker is de schildklierknobbel niet langer verdacht en vrijwel zeker goedaardig.”
Hoge suikeropname
Aan deze studie in vijftien ziekenhuizen deden 132 patiënten mee, die in aanmerking kwamen voor een diagnostische schildklieroperatie. Zij kregen allemaal een scan met radioactief suiker. Vervolgens werden zij via loting ingedeeld in twee groepen. De controlegroep kreeg de operatie, ongeacht de uitslag van de scan, zoals in de huidige richtlijn. Bij de andere groep bepaalde de scanuitslag of een operatie nodig was. Bij een hoge opname van suiker ging de operatie door, bij een lage opname niet. De knobbel werd dan alleen met echo gevolgd. Dat geen van deze knobbels na een jaar was gegroeid, bevestigt dat het goedaardig weefsel was.
Minder onnodige operaties
Uit de studie blijkt dat de suikerscan met 95 procent zekerheid kan uitsluiten dat een knobbel schildklierkanker bevat. Bij een lage suikeropname op de scan is het daarom veilig om niet te opereren. De suikerscan kan iets minder goed een tumor bevestigen: bij een hoge suikeropname bleek tijdens de operatie soms dat de knobbel toch goedaardig was. Daardoor kon de scan niet bij alle goedaardige knobbels een operatie voorkomen. De studie laat zien dat de suikerscan leidt tot 40 procent minder operaties bij goedaardige knobbels. Dat betekent een paar honderd minder onnodige operaties per jaar alleen al in Nederland.
Kostenbesparing
Nucleair geneeskundige Dennis Vriens van het LUMC: “We hebben naast de effectiviteit van de scan ook laten zien dat de kosten omlaag gaan. Een FDG-PET/CT scan is niet goedkoop, maar bespaart per saldo toch 7000 euro per patiënt in vergelijking met een operatie met de bijbehorende ziekenhuisopname, controles en eventuele complicaties. Daarom zijn we nu druk om te zorgen dat de scan opgenomen wordt in de richtlijn voor schildklierdiagnostiek.”
