AppleMark
In de rapportage van Transvorm worden vraag en aanbod in zorg en welzijn tegen elkaar afgezet. Er komen in Brabant zorgmedewerkers bij en dat zal ook de komende tien jaar nog doorgaan. In totaal komen er de komende jaren zo’n 20 duizend medewerkers bij, een groei van ongeveer 10 procent. De zorgvraag stijgt echter harder. Het aantal 65-plussers stijgt de komende tien jaar met 23 procent. Het aantal 80-plussers groeit met maar liefst 48 procent. Dit zorgt voor een sterke stijging in de vraag naar (ouderen)zorg. Zo neemt de vraag naar wijkverpleging toe met ruim een kwart en de vraag naar verpleeghuiszorg zelfs met ruim 40 procent.
Personeelsaanbod stabiliseert
Doordat het aantal inwoners tussen de twintig en vijfenzestig jaar in diezelfde periode met maar 1 procent groeit, wordt de arbeidsmarkt steeds krapper: de vraag stijgt terwijl het potentiële aanbod stabiliseert. “De stijging van het aantal zorgmedewerkers kan de groeiende vraag naar zorg niet bijbenen”, concludeert Transvorm dan ook. “Voor 2031 verwachten we een tekort van bijna 27.000 medewerkers. Als we het verwachte aantal tekorten afzetten tegen het verwachte aantal medewerkers per jaar dan is het tekort op dit moment ongeveer vier op de honderd medewerkers. De komende jaren loopt dit op tot twaalf op de honderd zorgmedewerkers. (..) Over tien jaar zijn er 25 procent meer verzorgenden en verpleegkundigen nodig dan dat er beschikbaar zullen zijn.”
Opvallende verschillen
De personeelstekorten op de arbeidsmarkt raken de sector zorg en welzijn over de gehele linie. Alle branches in zorg en welzijn krijgen te maken met tekorten. Wel zijn er grote verschillen, ziet Transvorm.
Met name de branches die (voornamelijk) zorg aan ouderen leveren, moeten zich voorbereiden op een veel grotere vraag naar zorg en dus ook grotere tekorten. De verpleging en verzorging komt de komende jaren ruim tienduizend medewerkers tekort. Afgezet tegen het aantal verwachte medewerkers in 2031 betekent dit een tekort van bijna 15 procent. Daarmee heeft de branche naar verwachting zowel in absolute aantallen als relatief de grootste tekorten.
Ook ziekenhuizen krijgen de komende jaren met tekorten te maken, zowel in absolute aantallen als relatief. De geestelijke gezondheidszorg is een wat kleinere branche en heeft in absolute aantallen minder grote tekorten. Afgezet tegen het aantal medewerkers krijgt de branche echter – na de verpleging en verzorging en de ziekenhuizen – met de grootste tekorten te maken. “Deze oplopende tekorten aan zorgpersoneel hebben onvermijdelijk een impact op de kwantiteit en/of de kwaliteit van zorg en welzijn”, stelt Transvorm.
Maatschappelijke hulp
De grootste tekorten zullen – in absolute aantallen – vooral voorkomen bij zorgfuncties. Daarnaast wordt een groot tekort aan maatschappelijke hulp en dienstverlening verwacht. “Hoewel verzorgenden en verpleegkundigen in absolute aantallen koploper zijn, ontstaat er relatief gezien vooral een enorm tekort aan functies die minder vaak voorkomen: artsen in de ouderen- en gehandicaptenzorg en specialistische functies in de geestelijke gezondheidszorg. Deze tekorten zijn extra zorgwekkend omdat het hier gaat om zeer specialistische functies waar alleen hoogopgeleide professionals na een langdurig opleidingstraject ingezet kunnen worden. Het inlopen van deze tekorten door extra instroom in opleidingen is nog meer dan bij andere functies een traject van de lange adem”, schrijft Transvorm.
Weinig verschil tussen regio’s
Binnen Brabant wordt geen regio gespaard. “Als we het verwachte arbeidsmarkttekort in 2031 afzetten tegen het verwachte aantal medewerkers per regio, dan zien we dat de regio’s in Noord-Brabant niet heel sterk van elkaar verschillen. De regio West-Brabant krijgt met 13,36 procent relatief de meeste tekorten. Voor de regio Midden-Brabant worden met 11,19 procent de minste tekorten verwacht.”
Omslag
Transvorm pleit tot slot voor een “intensieve en brede aanpak over de gehele linie” om de arbeidsmarkttekorten in zorg en welzijn te verminderen. “Het is belangrijk om te blijven inzetten op instroom, behoud en een goede samenwerking tussen onderwijs en organisaties. Maar met alleen meer medewerkers kan het tekort niet volledig weggewerkt worden. Er is een omslag in de manier van werken nodig om aan alle vraag naar zorg te kunnen voldoen én de kwaliteit van de zorg te kunnen borgen.”
Er wordt, ten dele, al wel aangegeven dat een oplossing niet alleen in meer personeel gezocht moet worden, maar ook in efficiënter werken.
Maar minstens net zo belangrijk lijkt me dat “de maatschappij” / “het volk” duidelijk gemaakt zal moeten worden dat er toenemende schaarste is en dat er vaker “nee” verkocht zal gaan worden.
Vanaf 1979 werd het voor iedereen die bij de zorg betrokken is dudielijk dat er te weinig handen in bed waren en dat dit probleem alleen maar erger en erger werd. Met dank aan de dames en heren politici, bestuurders van zorginstellingen en niet te vergeten aan de beroepsvernigingen en vakbonden van verpleegkundigen en verzorgenden. En dan (later) de rol van de zorgverzekeraars. Maar eensgezind optreden om te komen tot allezins redelijke eisen en deze vervolgens afdwingen zit ergwoon niet in. Het probleemn bestaat al meer dan veertig jaar dus wat is het probleem? En wanneer we kijkien naar de periode 1979-heden zien we hoe niemand verantwoordelijk is en iedreen naar iedereen wijst. Goed zo al dat nodeloos lijden door de ”centraal staande” patienten, clienten en bewoners zorg te onthouden en een beroep doen op mantelzorgers die tegen een burn out aan zitten. Maar de reclamepraatjes vliegen je om de oren.